Katarzyna Dziedzic: - Skąd bierze początek tradycja powoływania rodziców chrzestnych?

Ks. dr Jan Koc: - Tradycja ta wyrasta z pierwszych wieków chrześcijaństwa, kiedy do chrztu przystępowały osoby dorosłe. Przeżywali oni katechumenat, w którym towarzyszył im opiekun z ramienia Kościoła i on po części decydował i zaświadczał o tym, że dany człowiek jest gotów przyjąć chrzest. Trwało to nieraz kilka lat i więź pomiędzy tymi osobami była ogromna. Potem upowszechniono chrzest dzieci, a ze względu na wczesną śmiertelność rodziców, chrzestnym powierzano opiekę nad sierotami - nie tylko duchową, ale i materialną, wychowawczą.

- A czego dziś wymaga się od osoby, która ma być ojcem czy matką chrzestną?

- Według dokumentów Kościoła: Kodeksu Prawa Kanonicznego czy uchwał Pierwszego Synodu Diecezji Rzeszowskiej zadania te są jasne. Mają oni wraz z rodzicami dbać o rozwój chrześcijańskiego życia dziecka, czuwać nad przyjmowaniem sakramentów. Sam zaś kandydat na chrzestnego ma być osobą minimum szesnastoletnią, wierzącą, praktykującą, dojrzałą pod względem życia sakramentalnego. Nie może być obarczony karą kanoniczną. Dziś dużym problemem jest także życie w konkubinacie lub w związku cywilnym. Podjęcie się funkcji, o której mowa, to odpowiedzialność przed Panem Bogiem, przed Kościołem, przed rodzicami i tym dzieckiem. Także przed samym sobą. Warto zauważyć, że chrzestni noszą miano ojca i matki, nie świadków. To określenie zobowiązuje do tego, żeby interesować się wychowaniem w wierze swojego chrześniaka. Szczególnie ważne jest to wówczas, gdy rodzice zaniedbują swoje obowiązki w tej kwestii lub nie stanowią dla dziecka dobrego przykładu, np. nie chodzą do kościoła, nie uczestniczą w życiu sakramentalnym, stanowią rodzinę patologiczną. Gdy zachodzi podejrzenie o to, że rodzice nie podołają wychowaniu dziecka w wierze, wybór chrzestnych staje się jeszcze istotniejszy. Od strony formalnej chrzestny potwierdza swoje zaangażowanie religijne przynosząc zaświadczenie z parafii, do której należy. Przed pełnieniem funkcji powinien odbyć także katechezę przygotowawczą. Na tę kwestię szczególnie zwraca się uwagę w programie formacyjnym bieżącego roku duszpasterskiego.

- Na co dzień chyba trudno jest jednak znaleźć takie przykłady, kiedy rodzic chrzestny wykazuje się inicjatywą w kwestiach życia sakramentalnego swojego podopiecznego.

- Nie tak dawno do naszej kancelarii przyszła pani z Rzeszowa z prośbą, żeby przygotować jej chrześniaka do pierwszej spowiedzi i Komunii św. Miał wtedy 27 lat. Rodzice zaniedbali tę kwestię z pewnych powodów, tymczasem ona miała poczucie odpowiedzialności za tego, dorosłego już wówczas mężczyznę. Przygotowywał się kilka miesięcy, zachwycił się Katechizmem Kościoła Katolickiego, w końcu w czasie Triduum Paschalnego w Wielki Czwartek przyjął I Komunię św., wcześniej się wyspowiadał. To było wielkie święto nie tylko dla niego, ale i dla jego rodziców. Kiedy po pewnym czasie rozmawiałem z tą panią, powiedziała z ulgą: Proszę Księdza, kamień z serca. To jest poczucie odpowiedzialności i odwaga, do których rodzice chrzestni zobowiązują się odpowiadając na pytania kapłana w czasie liturgii chrzcielnej.

- Postawa godna naśladowania, jednak dzisiaj bycie chrzestnym kojarzy się z... niemałymi wydatkami...

- To jest wypaczenie tej funkcji, która w rzeczywistości jest zaszczytem. Zdarzają się przypadki, że ktoś nie chce być chrzestnym, bo mówi, że go na to nie stać. A przecież może to być okazja do zbudowania niezwykłych więzi, dzieci wpatrują się w swoich rodziców, ale i w chrzestnych, czasem ta ciocia czy ten wujek staje się powiernikiem różnych spraw, autorytetem w wielu dziedzinach. Trzeba to dostrzec i szukać kontaktu, by porozmawiać, może wtedy, gdy dziecko wchodzi w wiek buntu i rodzicom trudno się porozumieć z synem czy córką, to właśnie chrzestny okaże się tym, przed którym młody człowiek się otworzy. Tylko trzeba czuć tę odpowiedzialność i radość z niej wynikającą. Chrzestnych nie należy stawiać w niezręcznej sytuacji, może nawet trzeba by wystosować jakieś odgórne pismo, które zmotywowałoby rodziców do ograniczenia roli prezentów związanych z sakramentami ich dzieci. Niech będą symbolem, pamiątką a nie kłopotliwym obowiązkiem. q