Reklama

Duchowy Skarbiec narodu

Niedziela rzeszowska 2/2003

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Polacy, chyba jak żaden naród, ukochali i pielęgnują tradycję kolędowania. Te piękne bożonarodzeniowe pieśni religijne znalazły się w duchowym skarbcu naszej kultury narodowej. Kojarzą nam się te pieśni przede wszystkim ze świętami - z dzieciństwem, z niezwykle radosnym nastrojem, pewno też z choinką, światełkami i prezentami. Warto zauważyć, że w kolędach zawarta jest też nasza, polska historia. Kolędy towarzyszyły Polakom w różnych sytuacjach: dawały wytchnienie poprzez oderwanie od nędzy i szarej codzienności. Na obczyźnie przynosiły i wciąż przynoszą wspomnienie rodzinnego kraju i domu. Kolędy towarzyszyły nam w różnych sytuacjach i dobrych, i trudnych. Wynika z tego rozmaitość formy, treści i nastroju. Zawsze były odbiciem uczuć i pragnień Polaków. Charakterystyczne jest i to, że w kolędach niejednokrotnie przeniesione zostały wydarzenia z Biblii na tereny polskie. Stąd typowo polska szopka pokryta śniegiem, pasterze noszący imiona polskie przynoszą polskie dary: jabłka, orzechy, osełkę masła i grają Dzieciąteczku na polskich instrumentach.
Nazwa kolęda pochodzi od słowa łac. calendae, co w kalendarzu juliańskim oznaczało pierwszy dzień miesiąca. Najpierw były świeckie kolędy noworoczne zawierające życzenia. Stanowią najdawniejszy okaz polskiej pieśni ludowej. Śpiewano je w okresie Godów (pożegnanie starego roku i przywitanie nowego) pod oknami domów stąd ich druga nazwa - podokienne. Kolędy te, zapisane w zbiorach XIX-wiecznych, uważane są za wygasłe, a istnieją jeszcze jak podaje Przewodnik Encyklopedyczny Literatura Polska, tylko na Rzeszowszczyźnie.
Wraz z przyjęciem chrześcijaństwa zaczęły powstawać kolędy o treści religijnej, oczywiście związanej z narodzeniem Bożej Dzieciny. Ich tworzenie zapoczątkował już w XIII w. zakon franciszkanów. Kolędy te mają modlitewną kompozycję, czyli zwrot i prośbę, pod względem słownictwa mają charakter hymnu. Najstarsze zapisane kolędy to Zdrów bądź, królu anjelski (1424) tłumaczona z czeskiego. Wyjątkową kunsztownością odznacza się kolęda Augustus kiedy krolował, której każda zwrotka zaczyna się od kolejnej litery alfabetu oraz kolęda Stała się nam nowina z uroczystym refrenem Alleluja, stosowanym później tylko w pieśniach wielkanocnych. Z XVI w. pochodzi śpiewana do dzisiaj kolęda Anioł pasterzom mówił. Jako pierwszy zbiór kolęd podaje się Ludyjce wieśne z 1543 r.
Oprócz kolęd hymnicznych, ściśle związanych z liturgią, rozwijały się w XVI w. kolędy paraliturgiczne, osnute wokół jasełkowego zwyczaju kołysania Dzieciątka, czyli kołysanki. W zdecydowanej większości są to pieśni oryginalnie polskie. Kierowały zwrot do bezradnego Nowo narodzonego, wprowadzały wiele określeń zdrobniałych oraz kołysankowe zwroty typu: Li, li laj itp. Z XVI w. pochodzi kolęda W jasełkach leży kwiatek śliczny, w następnym wieku powstały: Gdy śliczna Panna czy Lulajże Jezuniu. W XVII w. powstawały także kolędy realistyczne o tematyce pasterskiej, wnoszące wiele szczegółów obyczajowych i realiów epoki, tzw. pastorałki. Czasami więcej treści dotyczy wędrówki pastuszków do stajenki betlejemskiej niż chwały dla Bożego Narodzenia.
Wydawca Symfonii anielskich (1630) J. Żabczyc, jako pierwszy zastosował do kolęd melodie tańców ludowych: mazurków, polonezów, krakowiaków, marszów. Z tego zbiorku pochodzi kolęda Przybieżeli do Betlejem", czy śpiewana na nutę poloneza W żłobie leży.
Najwybitniejsze kolędy XVII w. oparte są na niezwykłych, paradoksalnych zaskoczeniach, np. Franciszka Karpińskiego Bóg się rodzi i Teofila Lenartowicza Mizerna, cicha. Powstała w czasie zaborów kolęda Nie było miejsca dla Ciebie wyraźnie nawiązuje do polskiej sytuacji.
Najpopularniejszy zbiór kolęd w XIX w. wydał ks. Mioduszewski. Najnowsze kolędy są mniej naturalne, proste, a bardziej literackie.
Najpiękniejsze kolędy to jednak te, które pisane są sercem i prawdziwą wiarą.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2003-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Świętość to styl życia

2024-10-29 14:14

Archiwum siostry Cecylii, jadwiżanki

Siostra Cecylia wybrała strój św. Jadwigi Śląskiej

Siostra Cecylia wybrała strój św. Jadwigi Śląskiej

Im bliżej uroczystości Wszystkich Świętych to algorytm coraz częściej “promuje” bale Wszystkich Świętych na przemian z informacjami promującymi Halloween. Mimo, że te posty pojawiają się obok siebie to są one niczym zderzenie dwóch światów, które sobie zaprzeczają i ich celowość jest zupełnie inna niż tylko zwykła zabawa.

Czytając ten artykuł nie trzeba się martwić, że jego treść będzie to kolejna batalia na linii Niebo i Piekło, zło i dobro, świętość a potępienie. Takich opracować tłumaczących, dlaczego dla katolika zabawy w Halloween są bezsensowne, jakie mogą mieć konsekwencje duchowe znajdziemy bardzo wiele. Tu bardziej chcemy skupić się na wydarzeniach, które zyskują coraz większą popularność, które pokazują, jak prostymi sposobami pokazywać świętość i połączone jest to ze świetną zabawą. Bale, marsze, spotkania ze świętymi są w ostatnich latach fenomenem w wielu parafiach. Jedną z takich parafii w Archidiecezji Wrocławskiej jest parafia św. Jadwigi Śląskiej we Wrocławiu - Leśnicy. - Przyjęło się w naszej parafii, że najpierw spotykamy się na wspólnym nabożeństwie różańcowym, później jest korowód świętych i bal wszystkich świętych - zaznacza s. Cecylia, ze Zgromadzenia Sióstr św. Jadwigi, która odpowiada za przygotowanie tego wydarzenia.
CZYTAJ DALEJ

Bp Grzybowski: „Nie ma innej drogi, niż współodpowiedzialność”

2024-10-29 19:10

[ TEMATY ]

synod

bp Jacek Grzybowski

Ks. Tomasz Podlewski

ks. Tomasz Podlewski

Przedwczoraj w Rzymie papież Franciszek zakończył trwający od trzech lat Synod o synodalności. Z tej okazji ks. dr Tomasz Podlewski z Watykańskiej Fundacji Jana Pawła II, specjalnie dla „Niedzieli” przeprowadził w Rzymie wywiad z bp. prof. Jackiem Grzybowskim z diecezji warszawsko-praskiej, delegatem Konferencji Episkopatu Polski na Synod, historykiem filozofii i wykładowcą UKSW w Warszawie. W strukturach KEP bp Grzybowski jest m. in. członkiem Zespołu Ekspertów ds. Bioetycznych oraz członkiem Rady ds. Społecznych.

Ks. Tomasz Podlewski (TP): Zanim porozmawiamy o samym Synodzie, chciałbym wpierw zapytać, jak Ksiądz Biskup zareagował, kiedy polski episkopat delegował Księdza Biskupa do udziału w obradach?
CZYTAJ DALEJ

Nowy administrator diecezji toruńskiej

2024-10-30 12:32

[ TEMATY ]

diecezja toruńska

Piotr Litwic/Diecezja Toruńska

Bp Józef Szamocki

Bp Józef Szamocki

W związku z objęciem kanonicznym archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej przez dotychczasowego biskupa toruńskiego Wiesław Śmigla, dnia 30 października br. na podstawie kan. 421 §1 Kodeksu Prawa Kanonicznego kolegium konsultorów wybrało na urząd administratora diecezji toruńskiej biskupa pomocniczego Józefa Szamockiego.

Biskup Józef Szamocki pełnić będzie urząd administratora do czasu kanonicznego objęcia naszej diecezji przez nowego biskupa toruńskiego mianowanego przez Ojca Świętego.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję