To miejsce bardzo mi pomagało modlić się - czytamy na płycie upamiętniającej pobyty Jana Pawła II na Mentorelli - w miejscu, w którym każdemu pielgrzymowi bliżej do Boga, natury, drugiego człowieka i samego siebie. Obok - figura Ojca Świętego zwróconego ku sanktuarium Pani Mentorellskiej i przycupniętej na skale powyżej sanktuarium kaplicy poświęconej św. Eustachemu. Co sprawiło, że tyle razy przybywał na to święte wzgórze (1018 m n.p.m.), położone blisko 60 km od Rzymu, między Palestriną a Tivoli, w Górach Prenestyńskich, na skale opadającej stromo ku dolinie Giovenzano? Czynił to już jako kardynał, nie zapomniał o tym miejscu po wyborze na papieża. Bliskość Madonny z Mentorelli, zwanej Madre delle Grazie - Matką Bożą Łaskawą, bliskość gór, duch modlitwy św. Benedykta, obecność polskich księży zmartwychwstańców, a może wszystko to razem wzięte spowodowało, że Mentorella stała się miejscem szczególnie ukochanym przez Papieża.
Początki tego miejsca spowijają legendy. Za jednego z możliwych założycieli upatruje się męczennika I wieku, św. Eustachego, trybuna rzymskiego o imieniu Placido, który doznał nawrócenia, polując wśród okolicznych wzgórz na jelenie. Dziś do kapliczki poświęconej świętemu można dojść pokonując Scala Santa (Schody Święte), wzniesione w XVII wieku staraniem jezuity o. Atanazego Kirchera. Inne podanie, bliskie tej pierwszej legendy, przypisuje budowę świątyni imperatorowi Konstantynowi (IV wiek), poruszonemu nawróceniem św. Eustachego. Ostatnia tradycja głosi, że Mentorella zawdzięcza swoje istnienie św. Benedyktowi z Nursji (VI wiek), który miał mieszkać w tej grocie przez dwa lata, zanim udał się do odległego o ok. 30 km Subiaco. Dziś w Grocie św. Benedykta może zatrzymać się każdy pielgrzym, któremu uda się przecisnąć przez wąskie wejście w skale.
Pierwsze wzmianki historyczne o tym miejscu sięgają VI wieku, dokładniejsze informacje rozpoczynają się jednak wraz z przybyciem na Mentorellę benedyktynów, którzy obecni byli tutaj od X do końca XIV wieku. Od XII wieku na Mentorelli obecna jest figura Matki Bożej, wyrzeźbiona w drewnie przez nieznanego artystę. Szczególny okres rozwoju sanktuarium wiąże się z pobytem w nim o. Atanazego Kirchera SI (XVII wiek), wielkiego czciciela Pani z Mentorelli. Jego serce jest pochowane u stóp figury Madre delle Grazie. W 1857 r. papież Pius IX skierował do pracy w sanktuarium zgromadzenie zmartwychwstańców, które posługuje tutaj do dziś. W 1870 r. Mentorella została przejęta przez nowo powstałe Państwo Włoskie, od którego, w 1883 r., Zgromadzenie Księży Zmartwychwstańców odkupiło ją za 8500 lirów. Dziś do Mentorelli, dotychczas nawiedzanej przede wszystkim przez Włochów, coraz częściej przybywają także pielgrzymi z Polski - najczęściej po wizycie na grobie Papieża Jana Pawła II, aby za jego wstawiennictwem modlić się przed tronem Matki Łaskawej z Mentorelli. Przyciągają ich tu także ślady, jakie podczas swych licznych wizyt w tym świętym miejscu pozostawił Papież Pielgrzym.
Ilekroć kard. Karol Wojtyła przebywał w Rzymie, odwiedzał także Mentorellę. Po raz pierwszy w czasie Soboru Watykańskiego II. Przyjeżdżał do sanktuarium przynajmniej raz w roku. Łącznie w czasach kardynalskich złożył tu 30 wizyt. Był tutaj również przed swoim wyborem na Stolicę Piotrową. Już dwa tygodnie po wyborze na papieża, 29 października 1978 r., Jan Paweł II przybył na Mentorellę z oficjalną wizytą, by powierzyć Matce Bożej swoje rozpoczynające się posługiwanie. Była to pierwsza podróż Papieża poza Rzym. Wygłosił wówczas kazanie o doniosłości modlitwy w życiu człowieka. W ciągu swego pontyfikatu Ojciec Święty odwiedzał sanktuarium jeszcze siedmiokrotnie (31 marca 1979 r., 28 grudnia 1987 r., 17 kwietnia 1990 r., 27 grudnia 1991 r., 30 grudnia 1996 r., 28 października 1997 r. i 3 lutego 2000 r.). Były to wizyty prywatne. Papież modlił się i odpoczywał. W sanktuarium czekał na niego specjalnie przygotowany, skromniutki pokój, w którym mógł wypocząć po wędrówce. Kustosze sanktuarium dowiadywali się o przyjeździe swego gościa najczęściej w ostatniej chwili, często od myśliwych czy pasterzy, którzy spotykali Papieża na szlaku. Zawiadomieni przez nich zmartwychwstańcy - jak opowiada rektor sanktuarium ks. Adam Otrębski - mieli czas, by usmażyć jajecznicę, chrusty, pączki czy ugotować bigos. Bywało też często, że Jan Paweł II odbywał wędrówkę na pobliskie wzgórze Monte Cerella, by modlić się, patrząc na sanktuarium lub przelatywał nad nim śmigłowcem. Do księży zmartwychwstańców wypowiedział kiedyś znamienne słowa: „Ile razy byliśmy nad Wami, a o tym nie wiedzieliście”. Teraz już wiedzą.

Sanktuarium jest otwarte od poniedziałku do soboty w godz. 8-13 i 15-19, w niedziele i święta w godz. 8-19.
Msze św. od poniedziałku do soboty, godz. 16; w pierwszą sobotę miesiąca - Msza św. za chorych, godz. 17; w niedzielę i święta, godz.: 10, 11, 12.30, 17.
W sanktuarium istnieje możliwość korzystania z sal przeznaczonych na spotkania formacyjne, rekolekcje, dni skupienia, z możliwością noclegu (do 25 osób) i przygotowania posiłku we własnym zakresie.
Adres: Santuario Madre delle Grazie della Mentorella
Via della Mentorella, 1
00030 Capranica Prenestina (RM), Italia
tel./fax: (0039) 0695471899, mentorella@tiscali.it