Nie żyje Paul Badde, watykanista i badacz m.in. chusty z Manoppello

Paul Badde odszedł 10 listopada 2025 r. w abruzyjskiej miejscowości Manopello, do której niedawno przeprowadził się z Rzymu. Miał 77 lat.

Badde, były dziennikarz „Die Welt”, był błyskotliwym pisarzem i analitykiem politycznym, który jako żarliwy katolik poświęcił się całkowicie tematom kościelnym i ostatecznie osiadł w Rzymie

Podziel się cytatem

- napisano na stronie Instytutu.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Badde jest nierozerwalnie związany z wizerunkiem Chrystusa w Manopello. Przyprowadził tam papieży i cały niemiecki episkopat. Jest honorowym obywatelem miasta

Podziel się cytatem

- dodano w informacji.

Poniżej przypominamy wywiad, jakiego udzielił zmarły dziennikarz Tygodnikowi Katolickiemu "Niedziela":

Z Paulem Badde - niemieckim watykanistą dziennika „Die Welt” - o Papieżu Benedykcie XVI - rozmawia Włodzimierz Rędzioch

Włodzimierz Rędzioch: - „Der Spiegel” powitał Benedykta XVI, pisząc sarkastycznie, że Papież odwiedza „ziemię niechrześcijańską”. Jak doszło do tak głębokiej dechrystianizacji Niemiec?

Paul Badde: - Nie należy zapominać, że w ostatnim stuleciu Niemcy były rządone przez dwie dyktatury - nazistowską i komunistyczną, obie antychrześcijańskie. Oczywiście, nie oznacza to, że wszyscy staliśmy się „poganami”. Der Spiegel ma jednak w pewnym sensie rację, gdyż proces dechrystianizacji społeczeństwa jest zaawansowany. Fakt, że obecny Papież pochodzi z kraju, gdzie Kościół stanowi mniejszość, jest - według mnie - rzeczą bardzo ważną i znaczącą.

- Wspomniał Pan o antychrześcijańskim nazizmie i komunizmie, nie powinniśmy jednak zapominać, że w XIX wieku w Niemczech prowadzono politykę kulturkampfu…

Reklama

- Ideologia antykatolicka nie powstała w XX wieku, lecz pojawiła się już wcześniej. W XIX wieku była to ideologia kulturkampfu (w czasach Bismarcka oskarżano katolików niemieckich o posłuszeństwo wobec „obcego mocarstwa”, papieża z Rzymu), lecz - prawdę mówiąc - antykatolicyzm zrodził się jeszcze wcześniej, wraz z reformą protestancką.

- Przed wizytą Papieża zdecydowana większość prasy niemieckiej była bardzo krytycznie nastawiona do Benedykta XVI i Kościoła katolickiego. Skąd ta wrogość?

- W Niemczech antykatolicyzm był w modzie. Katolicy stracili odwagę, dumę i świadomość swojej tożsamości. Żyli w milczeniu na marginesie społeczeństwa. Reakcje prasy w czasie przygotowań do papieskiej wizyty potwierdziły raz jeszcze, że jest ona antypapieska i antykatolicka. Dlatego hierarchia kościelna z jednej strony nie ufa mediom, a z drugiej - nie wie, jak się z nimi obchodzić.

- Czy stosunek prasy do Papieża zmieniał się w czasie trwania podróży?

- Sytuacja podczas podróży przypominała sytuację z kwietnia, gdy na papieża wybrano kard. Ratzingera. Wspaniałe zdjęcia były w sprzeczności z wrogimi tekstami prasowymi i niejako zadawały im kłam. Fotografie były tak bardzo znaczące i „mocne”, że nie mogły pozostawiać odbiorców obojętnymi.
I jeszcze jedna refleksja. Luter był przeciwko świętym obrazom i dlatego Kościół protestancki w Niemczech nie ma tradycji posługiwania się obrazami. Ta postawa wywarła też wielki wpływ na Kościół katolicki. Zapomniano też, że czasami obrazy są bardziej elokwentne i znaczące niż słowa.

- Jakie, według Pana, błędy duszpasterskie popełnił Kościół katolicki w Niemczech?

Reklama

- Kościołowi katolickiemu w Niemczech wydawało się, że musi konkurować z Kościołem luterańskim, co sprawiło, że zaczął się on w pewnym sensie „protestantyzować”. Kościół położył wielki nacisk na teologię i z tego powodu stał się Kościołem „dyskutującym” - a nie „modlącym się”. W związku z tym w Niemczech prawie całkowicie zanikła praktyka adoracji Najświętszego Sakramentu. Dlatego tak ważne i znaczące było motto Dnia Młodzieży: Przybyliśmy oddać Mu pokłon.

- Czy można przewidzieć, jakie będą konsekwencje wizyty Benedykta XVI dla Kościoła katolickiego i społeczeństwa niemieckiego?

- Mam nadzieję, że Światowy Dzień Młodzieży w Kolonii będzie punktem zwrotnym w historii niemieckiego Kościoła i społeczeństwa. Może być okazją do nowej chrystianizacji społeczeństwa i kultury oraz „odzyskania” utraconych cnót obywatelskich (to nie jest przypadek, że Niemcy, oddalając się od wiary, utracili cnoty obywatelskie). Niemcy słynęli z wielkich zdolności organizacyjnych. Przygotowania do Światowego Dnia Młodzieży w Kolonii trwały 8 lat, a pomimo to spotkanie okazało się wielkim „niewypałem” z punktu widzenia organizacyjnego (Włosi w ciągu kilku dni byli w stanie dobrze zorganizować pogrzeb Jana Pawła II, w którym uczestniczyły miliony ludzi).

- Dyrektor tygodnika „Die Zeit” powiedział, że wybór papieża z Niemiec oznacza dla tego kraju prawdziwy koniec II wojny światowej. Czy podziela Pan tę opinię?

Reklama

- Po wyborze Benedykta XVI odniosłem wrażenie, że zaczął się nowy rozdział w historii mojego kraju. Przez powojenne 50-lecie Niemcy żyły zapatrzone w swą trudną przeszłość. Wydaje mi się, że od dziś możemy zająć się teraźniejszością i przyszłością. Nie dotyczy to tylko polityki, lecz również religii, dlatego uważam, że w pewnym sensie zakończył się także rozdział, którego początkiem była reformacja. To wszystko, o co na początku walczyli protestanci, zostało w ciągu wieków zrealizowane przez Kościół katolicki. Pozostał natomiast bolesny i skandaliczny podział. Mam nadzieję, że niemiecki Papież przyczyni się do zdecydowanego rozwoju dialogu z Kościołami protestanckimi.

- Czy, według Pana, podróż Papieża do rodzinnego kraju pomoże Niemcom - a w pewnym sensie również wszystkim Europejczykom - odkryć ich prawdziwą tożsamość?

Reklama

- Opowiem Panu pewien fakt. 20 lat temu wykładałem historię we Frankfurcie. Jeden ze studentów, widząc krucyfiks, spytał mnie: „Kto to jest ten INRI?”. Ten epizod najlepiej świadczy, jak bardzo zdechrystianizowane jest społeczeństwo niemieckie, które pilnie potrzebuje powtórnego „wychowania”, tak jak to miało miejsce po II wojnie światowej. Wówczas, po latach totalitaryzmu, trzeba było „wychować” Niemców do demokracji i Amerykanom się to udało - Niemcy stały się solidną demokracją. Dziś celem nowego wychowania powinno być odkrycie naszej chrześcijańskiej tożsamości. Mam nadzieję, że Benedyktowi XVI uda się zrobić tyle dla Niemiec, ile Jan Paweł II zrobił dla Polski. Tak jak Jan Paweł II pomógł Polakom wyzwolić się spod komunizmu, Benedykt XVI pomoże Niemcom wyzwolić się z więzów sekularyzacji i konsumizmu.
Niemcy to wielki kraj w centrum Europy, a co za tym idzie - ma istotny wpływ - dobry i zły - na sytuację w sąsiednich krajach i na całym kontynencie. Kard. Meisner wyjawił, że Jan Paweł II wybrał Kolonię jako miejsce Światowego Dnia Młodzieży, gdyż uważał, że Niemcy, które wyrządziły tyle zła w XX wieku, mogłyby - zważywszy na swą wspaniałą przeszłość - wnieść pozytywny wkład w XXI wiek.
Mówi Pan o konieczności odkrycia europejskiej tożsamości. To prawda, lecz obawiam się, że nie będzie to zadanie łatwe - zbyt dużo wpływowych grup (wystarczy śledzić to, co się dzieje w Parlamencie Europejskim) robi wszystko, by Europejczycy zapomnieli o swych chrześcijańskich korzeniach i żyli tak, jakby Bóg nie istniał.

- Dziękuję za rozmowę.

Paul Badde urodził się 10 marca 1948 w Schaag. To niemiecki historyk i dziennikarz. Studiował filozofię i socjologię we Freiburgu. Był nauczycielem w gimnazjum we Frankfurcie. Od 1979 pracował jako dziennikarz: w piśmie Pardon, następnie w Frankfurter Allgemeine Zeitung, a potem jako korespondent Die Welt w Jerozolimie, Rzymie i Watykanie. Zajmował się m.in. kwestią autentyczności relikwii chrześcijańskich, jak Całunu Turyńskiego czy chusty z Manoppello.

Drodzy Bracia i Siostry, Jednym z największych mistrzów średniowiecznej teologii jest św. Albert Wielki. Tytuł „wielki” („magnus”), z jakim przeszedł on do historii, wskazuje na bogactwo i głębię jego nauczania, które połączył ze świętością życia. Już jemu współcześni nie wahali się przyznawać mu wspaniałych tytułów; jeden z jego uczniów, Ulryk ze Strasburga, nazwał go „zdumieniem i cudem naszej epoki”. Urodził się w Niemczech na początku XIII wieku i w bardzo młodym wieku udał się do Włoch, do Padwy, gdzie mieścił się jeden z najsłynniejszych uniwersytetów w średniowieczu. Poświęcił się studiom „sztuk wyzwolonych”: gramatyki, retoryki, dialektyki, arytmetyki, geometrii, astronomii i muzyki, tj. ogólnej kultury, przejawiając swoje typowe zainteresowanie naukami przyrodniczymi, które miały się stać niebawem ulubionym polem jego specjalizacji. Podczas pobytu w Padwie uczęszczał do kościoła Dominikanów, do których dołączył później, składając tam śluby zakonne. Źródła hagiograficzne pozwalają się domyślać, że Albert stopniowo dojrzewał do tej decyzji. Mocna relacja z Bogiem, przykład świętości braci dominikanów, słuchanie kazań bł. Jordana z Saksonii, następcy św. Dominika w przewodzeniu Zakonowi Kaznodziejskiemu, to czynniki decydujące o rozwianiu wszelkich wątpliwości i przezwyciężeniu także oporu rodziny. Często w latach młodości Bóg mówi do nas i wskazuje plan naszego życia. Jak dla Alberta, także dla nas wszystkich modlitwa osobista, ożywiana słowem Bożym, przystępowanie do sakramentów i kierownictwo duchowe oświeconych mężów są narzędziami służącymi odkryciu głosu Boga i pójściu za nim. Habit zakonny otrzymał z rąk bł. Jordana z Saksonii. Po święceniach kapłańskich przełożeni skierowali go do nauczania w różnych ośrodkach studiów teologicznych przy klasztorach Ojców Dominikanów. Błyskotliwość intelektualna pozwoliła mu doskonalić studium teologii na najsłynniejszym uniwersytecie tamtych czasów - w Paryżu. Św. Albert rozpoczął wówczas tę niezwykłą działalność pisarską, którą miał odtąd prowadzić przez całe życie. Powierzano mu ważne zadania. W 1248 r. został oddelegowany do zorganizowania studium teologii w Kolonii - jednym z najważniejszych ośrodków Niemiec, gdzie wielokrotnie mieszkał i która stała się jego przybranym miastem. Z Paryża przywiózł ze sobą do Kolonii swego wyjątkowego ucznia, Tomasza z Akwinu. Już sam fakt, że był nauczycielem św. Tomasza, byłby zasługą wystarczającą, aby żywić głęboki podziw dla św. Alberta. Między obu tymi wielkimi teologami zawiązały się stosunki oparte na wzajemnym szacunki i przyjaźni - zaletach ludzkich bardzo przydatnych w rozwoju nauki. W 1254 r. Albert został wybrany na przełożonego „Prowincji Teutońskiej”, czyli niemieckiej, dominikanów, która obejmowała wspólnoty rozsiane na rozległym obszarze Europy Środkowej i Północnej. Wyróżniał się gorliwością, z jaką pełnił tę posługę, odwiedzając wspólnoty i wzywając nieustannie braci do wierności św. Dominikowi, jego nauczaniu i przykładom. Jego przymioty i zdolności nie uszły uwadze ówczesnego papieża Aleksandra IV, który zapragnął, by Albert towarzyszył mu przez jakiś czas w Anagni - dokąd papieże udawali się często - w samym Rzymie i w Viterbo, aby zasięgać jego rad w sprawach teologii. Tenże papież mianował go biskupem Ratyzbony - wielkiej i sławnej diecezji, która jednak przeżywała trudne chwile. Od 1260 do 1262 r. Albert pełnił tę posługę z niestrudzonym oddaniem, przywracając pokój i zgodę w mieście, reorganizując parafie i klasztory oraz nadając nowy bodziec działalności charytatywnej. W latach 1263-64 Albert głosił kazania w Niemczech i Czechach na życzenie Urbana IV, po czym wrócił do Kolonii, aby podjąć na nowo swoją misję nauczyciela, uczonego i pisarza. Będąc człowiekiem modlitwy, nauki i miłości, cieszył się wielkim autorytetem, gdy wypowiadał się z okazji różnych wydarzeń w Kościele i społeczeństwie swoich czasów: był przede wszystkim mężem pojednania i pokoju w Kolonii, gdzie doszło do poważnego konfliktu arcybiskupa z instytucjami miasta; nie oszczędzał się podczas II Soboru Lyońskiego, zwołanego w 1274 r. przez Grzegorza X, by doprowadzić do unii Kościołów łacińskiego i greckiego po podziale w wyniku wielkiej schizmy wschodniej z 1054 r.; wyjaśnił myśl Tomasza z Akwinu, która stała się przedmiotem całkowicie nieuzasadnionych zastrzeżeń, a nawet oskarżeń. Zmarł w swej celi w klasztorze Świętego Krzyża w Kolonii w 1280 r. i bardzo szybko czczony był przez swoich współbraci. Kościół beatyfikował go w 1622 r., zaś kanonizacja miała miejsce w 1931 r., gdy papież Pius XI ogłosił go doktorem Kościoła. Było to uznanie dla tego wielkiego męża Bożego i wybitnego uczonego nie tylko w dziedzinie prawd wiary, ale i w wielu innych dziedzinach wiedzy; patrząc na tytuły jego licznych dzieł, zdajemy sobie sprawę z tego, że jego kultura miała w sobie coś z cudu, i że jego encyklopedyczne zainteresowania skłoniły go do zajęcia się nie tylko filozofią i teologią, jak wielu mu współczesnych, ale także wszelkimi innymi, znanymi wówczas dyscyplinami, od fizyki po chemię, od astronomii po mineralogię, od botaniki po zoologię. Z tego też powodu Pius XII ogłosił go patronem uczonych w zakresie nauk przyrodniczych i jest on też nazywany „Doctor universalis” - właśnie ze względu na rozległość swoich zainteresowań i swojej wiedzy. Niewątpliwie metody naukowe stosowane przez św. Alberta Wielkiego nie są takie jak te, które miały się przyjąć w późniejszych stuleciach. Polegały po prostu na obserwacji, opisie i klasyfikacji badanych zjawisk, w ten sposób jednak otworzył on drzwi dla przyszłych prac. Św. Albert może nas wiele jeszcze nauczyć. Przede wszystkim pokazuje, że między wiarą a nauką nie ma sprzeczności, mimo pewnych epizodów, świadczących o nieporozumieniach, jakie odnotowano w historii. Człowiek wiary i modlitwy, jakim był św. Albert Wielki, może spokojnie uprawiać nauki przyrodnicze i czynić postępy w poznawaniu mikro- i makrokosmosu, odkrywając prawa właściwe materii, gdyż wszystko to przyczynia się do podsycania pragnienia i miłości do Boga. Biblia mówi nam o stworzeniu jako pierwszym języku, w którym Bóg, będący najwyższą inteligencją i Logosem, objawia nam coś o sobie. Księga Mądrości np. stwierdza, że zjawiska przyrody, obdarzone wielkością i pięknem, są niczym dzieła artysty, przez które, w podobny sposób, możemy poznać Autora stworzenia (por. Mdr 13, 5). Uciekając się do porównania klasycznego w średniowieczu i odrodzeniu, można porównać świat przyrody do księgi napisanej przez Boga, którą czytamy, opierając się na różnych sposobach postrzegania nauk (por. Przemówienie do uczestników plenarnego posiedzenia Papieskiej Akademii Nauk, 31 października 2008 r.). Iluż bowiem uczonych, krocząc śladami św. Alberta Wielkiego, prowadziło swe badania, czerpiąc natchnienie ze zdumienia i wdzięczności w obliczu świata, który ich oczom - naukowców i wierzących - jawił się i jawi jako dobre dzieło mądrego i miłującego Stwórcy! Badanie naukowe przekształca się wówczas w hymn chwały. Zrozumiał to doskonale wielki astrofizyk naszych czasów, którego proces beatyfikacyjny się rozpoczął, Enrico Medi, gdy napisał: „O, wy, tajemnicze galaktyki... widzę was, obliczam was, poznaję i odkrywam was, zgłębiam was i gromadzę. Z was czerpię światło i czynię zeń naukę, wykonuję ruch i czynię zeń mądrość, biorę iskrzenie się kolorów i czynię zeń poezję; biorę was, gwiazdy, w swe ręce i drżąc w jedności mego jestestwa, unoszę was ponad was same, i w modlitwie składam was Stwórcy, którego tylko za moją sprawą wy, gwiazdy, możecie wielbić” („Dzieła”. „Hymn ku czci dzieła stworzenia”). Św. Albert Wielki przypomina nam, że między nauką a wiarą istnieje przyjaźń, i że ludzie nauki mogą przebyć, dzięki swemu powołaniu do poznawania przyrody, prawdziwą i fascynującą drogę świętości. Jego niezwykłe otwarcie umysłu przejawia się także w działalności kulturalnej, którą podjął z powodzeniem, a mianowicie w przyjęciu i dowartościowaniu myśli Arystotelesa. W czasach św. Alberta szerzyła się bowiem znajomość licznych dzieł tego filozofa greckiego, żyjącego w IV wieku przed Chrystusem, zwłaszcza w dziedzinie etyki i metafizyki. Ukazywały one siłę rozumu, wyjaśniały w sposób jasny i przejrzysty sens i strukturę rzeczywistości, jej zrozumiałość, wartość i cel ludzkich czynów. Św. Albert Wielki otworzył drzwi pełnej recepcji filozofii Arystotelesa w średniowiecznej filozofii i teologii, recepcji opracowanej potem w sposób ostateczny przez św. Tomasza. Owa recepcja filozofii, powiedzmy pogańskiej i przedchrześcijańskiej, oznaczała prawdziwą rewolucję kulturalną w tamtych czasach. Wielu myślicieli chrześcijańskich lękało się bowiem filozofii Arystotelesa, filozofii niechrześcijańskiej, przede wszystkim dlatego, że prezentowana przez swych komentatorów arabskich, interpretowana była tak, by wydać się, przynajmniej w niektórych punktach, jako całkowicie nie do pogodzenia z wiarą chrześcijańską. Pojawiał się zatem dylemat: czy wiara i rozum są w sprzeczności z sobą, czy nie? Na tym polega jedna z wielkich zasług św. Alberta: zgodnie z wymogami naukowymi poznawał dzieła Arystotelesa, przekonany, że wszystko to, co jest rzeczywiście racjonalne, jest do pogodzenia z wiarą objawioną w Piśmie Świętym. Innymi słowy, św. Albert Wielki przyczynił się w ten sposób do stworzenia filozofii samodzielnej, różnej od teologii i połączonej z nią wyłącznie przez jedność prawdy. Tak narodziło się w XIII wieku wyraźne rozróżnienie między tymi dwiema gałęziami wiedzy - filozofią a teologią - które we wzajemnym dialogu współpracują zgodnie w odkrywaniu prawdziwego powołania człowieka, spragnionego prawdy i błogosławieństwa: i to przede wszystkim teologia, określona przez św. Alberta jako „nauka afektywna”, jest tą, która wskazuje człowiekowi jego powołanie do wiecznej radości, radości, która wypływa z pełnego przylgnięcia do prawdy. Św. Albert Wielki potrafił przekazać te pojęcia w sposób prosty i zrozumiały. Prawdziwy syn św. Dominika głosił chętnie kazania ludowi Bożemu, który zdobywał swym słowem i przykładem swego życia. Drodzy Bracia i Siostry, prośmy Pana, aby nie zabrakło nigdy w Kościele świętym uczonych, pobożnych i mądrych teologów jak św. Albert Wielki, i aby pomógł on każdemu z nas utożsamiać się z „formułą świętości”, którą realizował w swoim życiu: „Chcieć tego wszystkiego, czego ja chcę dla chwały Boga, jak Bóg chce dla swej chwały tego wszystkiego, czego On chce”, tzn. aby upodabniać się coraz bardziej do woli Boga, aby chcieć i czynić jedynie i zawsze to wszystko dla Jego chwały.