Przemiany kulturowe, relatywizacja wartości moralnych, rozkład
więzi rodzinnych rodzą w wielu młodych ludziach poczucie niepewności,
zagrożenia, zagubienia, które wpływają na ich styl życia, stosunek
do nauki i własnej przyszłości. Im bardziej pluralistyczne jest państwo
czy społeczeństwo, tym bardziej jednoznaczny i czytelny powinien
być światopogląd, w którym wychowywany jest konkretny młody człowiek.
To wszystko staje się wezwaniem dla szkoły katolickiej, która opierając
się na swoim programie wychowawczym pomaga młodym osiągnąć dojrzałość
psychiczną, moralną, duchową oraz pozwala włączyć się w dzieło budowy
społeczeństwa.
Jedną z rodzin zakonnych działających na polu edukacji
jest Zgromadzenie Sióstr Urszulanek SJK, spełniające - zgodnie ze
słowami swojej Założycielki, bł. Urszuli Ledóchowskiej - misję "(
...) głoszenia Chrystusa - miłości Jego Serca - poprzez wychowanie
i nauczanie dzieci i młodzieży" (Konstytucja Zgromadzenia Sióstr
Urszulanek SJK, pkt. 78).
M. Urszula Ledóchowska tworzyła swój program wychowawczy
całym życiem. Nie opracowała syntetycznych dokumentów ujmujących
go w określony system, ale wskazała na jego zasadnicze elementy:
cele, zasady, metody i techniki wychowawcze oraz wspólnotę wychowującą.
Cele wychowawcze m. Urszula Ledóchowska ujęła dwubiegunowo: "
Mamy więc w dziele wychowania dwojakie zadanie: pierwsze - wychowanie
dzieci dla Boga, dla ojczyzny niebieskiej, drugie - to wychowanie
dzieci dla społeczeństwa, dla ojczyzny ziemskiej" (J. Ledóchowska,
Życie dla innych, Poznań 1984, s. 66). Działalność wychowawcza, mająca
na celu integralną formację człowieka, musi więc przenikać całą osobę
i dlatego zawiera wychowanie religijne, intelektualne, moralne, społeczne,
patriotyczne, estetyczne i sportowe. Założenia wychowania religijnego
m. Urszuli Ledóchowskiej najpełniej wyrażają słowa: "Daj dziecku
Boga, daj mu Jezusa w Komunii św., a możesz o jego przyszłość być
spokojna" (U. Ledóchowska, Myśli, op. cit. s. 50). Wychowanie intelektualne
według m. Ledóchowskiej powinno być przekazywaniem wiedzy w charakterystyczny
sposób - "wykładowca musi znać swój przedmiot, ale musi go umieć
wykładać i nie nudzić nigdy" (Niewiasta, której uczynki chwalić będą
pokolenia. Błogosławiona Urszula Ledóchowska 1865-1939, Rzym 1984)
.
Wychowanie moralne mające swoje korzenie w moralności
chrześcijańskiej zakłada, według Urszuli Ledóchowskiej, wdrażanie
wychowanków do pracy nad sobą , która umożliwia kształtowanie uczuć
wyższych, samokontroli i silnej woli. W tym kontekście jednym z ważniejszych
aspektów wychowania staje się podejście do pracy pojętej jako zadanie
życiowe. "Uczmy nasze dzieci pracować, kochać pracę, znaleźć szczęście
w pracy" (U. Ledóchowska, Listy, s. 77).
Zgodnie z myślą m. Ledóchowskiej, wychowanie społeczne
ma na celu uczenie wychowanków dostrzegania potrzeb społecznych najbliższego
środowiska. Oto, co Matka pisała do jednej ze swoich uczennic: "Jesteś
stworzona do czegoś wyższego, pożyteczniejszego niż służenie za ozdobę" (
T. Bojarska, W imię trzech krzyży. Opowieści o Julii Urszuli Ledóchowskiej
i jej Zgromadzeniu, Warszawa 1981, s. 124). Wychowanie patriotyczne
ściśle splata się u bł. Urszuli z wychowaniem społecznym i religijnym.
Oto jak pisze ona o konieczności kształtowania uczuć patriotycznych: "
Jestem mocno przekonana, że ostoją każdego narodu jest miłość Ojczyzny,
pielęgnowanie cnót narodowych i dążność do ideałów. Zatem obowiązkiem
naszym będzie nie dopuścić, by materializm i egoizm przytłumiły ową
szlachetną dążność do realizacji naszych ideałów narodowych, i dlatego
trzeba wyrwać polską młodzież z tak rozpowszechnionego wśród niej
´dolce far niente´" (Przemówienie Matki Urszuli Ledóchowskiej o pracy
na Kresach, Kalisz, październik 1927). Wychowanie estetyczne polegało
u m. Urszuli Ledóchowskiej na rozwijaniu wrażliwości wychowanek na
piękno w świecie, co miało je doprowadzić do bogatego przeżywania
kontaktu z Bogiem. Natomiast o ważnym miejscu wychowania sportowego
w systemie wychowawczym bł. Urszuli świadczą słowa jednej z wychowanek: "
Matka Ledóchowska bardzo dbała o wychowanie fizyczne młodzieży: spacery
obowiązkowe, lekcje tańca, gimnastykę, gry i inne ćwiczenia fizyczne" (
Niewiasta, której uczynki... op. cit., s. 163).
Wyżej wymienioną wieloaspektowość działań wychowawczych
m. Ledóchowska oparła na paru fundamentalnych zasadach wychowawczych.
Jedną z nich jest stymulacja, czyli ciągłe pobudzanie wychowanków
do refleksji nad celem i sensem własnego życia, rozwoju oraz inspirowanie
ich do pracy nad sobą. Kolejną zasadą jest zaufanie i wiara w sensowność
trudu wychowawczego, niezależnie od spektakularnych osiągnięć. Ściśle
związane z tymi zasadami jest stawianie wychowankom wysokich wymagań
oraz odpowiedni dobór nauczycieli uwzględniający ich poziom moralny,
nastawienie, kwalifikacje. Każda z wyżej wymienionych zasad musi
być, według m. Urszuli, dostosowana do konkretnych potrzeb i sytuacji.
Zasadą spinającą wszystkie te warunki dobrego wychowania jest tworzenie
odpowiedniej atmosfery wychowawczej, która winna mieć cechy domowego
klimatu.
Matka Urszula podkreślała niejednokrotnie w swoich pismach,
że skuteczność wszelkich działań wychowawczych zależy przede wszystkim
od osobistego przykładu wychowawcy. W ujęciu Błogosławionej zasadniczymi
rysami przykładu powinna być pogoda ducha, radość, uśmiech, dobroć,
cierpliwość, elastyczność.
Skrótowo tutaj przedstawiona koncepcja wychowania bł.
Urszuli jest inspiracją dla programu wychowawczego realizowanego
w szkole Sióstr Urszulanek SJK, która po reformie będzie nosić nazwę
Technikum Gastronomiczno-Hotelarskie, oraz w innych placówkach wychowawczych
prowadzonych przez Siostry Urszulanki. Słowa Błogosławionej: "Moją
polityką jest miłość" korespondują ze słowami Jana Pawła II skierowanymi
do uczestników Międzynarodowego Kongresu Katolickich Szkół Europy,
który odbył się w Rzymie 28 kwietnia 2001 r.: "Szkoły katolickie
są powołane, aby być dynamicznymi wspólnotami wiary, miłości i ewangelizacji.
Służąc dialogowi między Kościołem a społeczeństwem i zabiegając o
integralny rozwój człowieka, przypominają one Ludowi Bożemu, co stanowi
istotę jego misji: ma on pomagać każdemu człowiekowi w znalezieniu
sensu życia, ukazując mu światło, jakim promieniuje jego ´ukryty
skarb´, a w ten sposób wzywać ludzkość do przyjęcia Bożego planu,
objawionego w Jezusie Chrystusie" (Jan Paweł II, Zadania szkoły katolickiej
dzisiaj - przemówienie).
Pomóż w rozwoju naszego portalu