Reklama

Nauka

Ewangelia spod ziemi

Jak nie kości czy rękopisy i inskrypcje, to moneta sprzed dwudziestu wieków. Do odkryć archeologicznych w Ziemi Świętej dochodzi regularnie. Nie wszystkie są ważne, ale wszystkie są ciekawe.

Niedziela Ogólnopolska 4/2024, str. 24-25

[ TEMATY ]

Ziemia Święta

Adobe Stock

Izrael - Qumran

Izrael - Qumran

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Latem, w czasie żydowskiego święta Tisza be-Aw, w rocznicę zburzenia obu świątyń jerozolimskich (w 587 r. przed Chr. i 650 lat później), pojawiła się informacja o znalezionej w tzw. Mieście Dawida w Jerozolimie monecie, którą płacono podatek za wejście do świątyni. Datowana na 66 r. ma być dowodem buntu Izraela przeciwko Rzymianom i zburzenia przez nich drugiej świątyni. Kult świątyni trwa do dziś, a jej jedyny ocalały fragment – Ściana Płaczu jest świętym miejscem wyznawców judaizmu. Mała moneta, a tyle wniosła do nauki.

Pod prezbiterium, w grocie

Artefaktów w Ziemi Świętej szuka się od wieków, ale badania archeologiczne na szeroką skalę rozpoczął w połowie XIX wieku Félicien de Saulcy. Zbadał on groby królewskie w Jerozolimie. Charlesowi Clermontowi zawdzięczamy odnalezienie w latach 60. XIX wieku steli Meszy, króla Moabu, opisującej bunt przeciw Izraelowi, co znalazło miejsce w Starym Testamencie w 2 Księdze Królewskiej. Ważne było powstanie Palestine Exploration Fund, organizacji utworzonej w 1865 r., która prowadziła prace wykopaliskowe zwłaszcza w Jerozolimie.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Jerozolima to miejsce szczególne także dla archeologów biblijnych. Miejsca Grobu Świętego jednak nie musieli szukać. Pierwszy kościół powstał tam w IV wieku, a miejsce to znalazła matka cesarza Konstantyna, Helena, późniejsza święta. Obecny kształt Bazylika Grobu Bożego uzyskała w XI wieku, gdy odbudowano świątynię. Owocem działalności św. Heleny były też bazyliki Narodzenia Pańskiego w Betlejem i Wniebowstąpienia Pańskiego na Górze Oliwnej. Pierwsza z nich jest jednym z najstarszych nieprzerwanie działających kościołów. Miejsce narodzin Jezusa – poświadczone tradycją i pismami Justyna Męczennika i Orygenesa (II-III wiek) – znajduje się pod prezbiterium, w grocie zamienionej na kaplicę.

Z Jaskini Grozy

Archeologia biblijna kojarzy się z poszukiwaniem i badaniem dowodów prawdziwości zdarzeń opisywanych przez Biblię, ale to tylko część prawdy. Po latach można uznać, że świadectwa archeologiczne i relacja biblijna są zbieżne, czasami szczegółowo, a jeśli nie, to da się to wytłumaczyć złym przebadaniem, błędną interpretacją czy zniszczeniem dowodów. Z czasem doszły do głosu inne zainteresowania archeologii biblijnej – rekonstrukcja tamtych czasów, opis warunków życia, miejsc, instytucji itd. I to ich najczęściej dotyczą obecne znaleziska.

Odkrycie kilkudziesięciu skrawków zwojów, m.in. fragmentów ksiąg proroków Zachariasza i Nahuma zapisanych po grecku, w jaskiniach Pustyni Judzkiej izraelscy archeolodzy ujawnili 2 lata temu, po kilku latach poszukiwań. Znalezisko znajdowało się w tzw. Jaskini Grozy, w której już w latach 50. XX wieku badacze znaleźli szkielety kilkudziesięciu osób (stąd nazwa). Odkrycie zwojów jest o tyle ważne, że dotyczy okresu, gdy kształtowała się ostateczna wersja Pisma Świętego. Znalezisko ma też wielkie znaczenie dla Izraela – świadczy o zakorzenieniu Żydów w tej okolicy. I wreszcie świadectwo to było kolejnym istotnym powodem podejmowania prac archeologicznych w Ziemi Świętej.

Najważniejsze odkrycie

Reklama

Znalezisko z Jaskini Grozy – uważa się, że zwoje zostały tam ukryte podczas żydowskiego powstania antyrzymskiego – uznano za najważniejsze odkrycie archeologii biblijnej od czasów znalezienia rękopisów z Qumran, które były uznawane za... najważniejsze odkrycie archeologii biblijnej. Pierwszy raz od ponad 60 lat archeolodzy odkryli fragmenty Biblii w wykopaliskach archeologicznych. Słynne rękopisy z Qumran znaleziono w latach 40. i 50. XX wieku w pustynnych jaskiniach na Zachodnim Brzegu Jordanu, kilkanaście kilometrów od Jerycha. Pochodzą z okresu od II wieku przed Chr. do II wieku po Chr. Zawierają m.in. najwcześniejsze znane kopie tekstów biblijnych i dokumenty przedstawiające wierzenia grupy esseńczyków. Znaleziono m.in.: kompletny rękopis Księgi Izajasza, fragmenty Księgi Samuela, Księgi Kapłańskiej i część Księgi Psalmów.

Przez lata spierano się co do roli Piłata w rzymskiej prowincji. Tytułowano go prokuratorem (namiestnikiem wyższego szczebla, z szerokimi uprawnieniami – przyp. W.D.). To się jednak zmieniło, gdy w 1961 r. archeolodzy odkryli w starożytnym amfiteatrze w Cezarei Nadmorskiej – wybudowanym na polecenie Heroda ok. 10 r. przed Chr. – tzw. kamień Piłata. Na wapiennym głazie – kamieniu dedykacyjnym wyrzeźbiono inskrypcję wskazującą, że Piłat był prefektem Judei. To ważne odkrycie.

W 2019 r. na stanowisku Khirbet al-Ra’i odkryto pozostałość filistyńskiego miasta z XII wieku przed Chr., które jest najpewniej zaginionym biblijnym Siklagiem. To tu ukrywał się Dawid przed królem Saulem, który obawiał się popularności młodego wojownika – po pokonaniu Goliata – i go ścigał. Miasto było poszukiwane od lat. Na wyobraźnię działa dokonane 2 lata później odkrycie, w pobliżu miasta Kirjat Gat, pozostałości po twierdzy z XII wieku przed Chr. opisanej w Księdze Sędziów. Zbudowana przez starożytną cywilizację kananejską służyła do obrony przed filistyńskimi najeźdźcami. W fortecy odkryto naczynia ceramiczne, najpewniej wykorzystywane podczas rytuałów religijnych.

100 tys. elementów

Reklama

Informacjami o biblijnych odkryciach zawsze interesował się Franciszek. Papież powiedział, że przybliżają nam one niezłomną i gorliwą wiarę starożytnych wspólnot, i podkreślił, że Ziemia Święta jest piątą Ewangelią, która pomaga zrozumieć cztery spisane Ewangelie. Dwa lata temu papież odznaczył złotym medalem pontyfikatu prof. Gyözö Vörösa. Archeolog i architekt z Węgier został wyróżniony za pracę o wykopaliskach w Macheroncie w Jordanii, prawdopodobnym miejscu śmierci Jana Chrzciciela. Opis jego męczeńskiej śmierci znajduje się w Ewangelii według św. Mateusza. – Do dyspozycji mieliśmy ponad 100 tys. elementów architektonicznych tego niegdyś wspaniałego królewskiego pałacu odziedziczonego przez Antypasa po Herodzie Wielkim. Przez 10 lat składaliśmy je w całość – powiedział prof. Vörös. – Dziś dysponujemy rekonstrukcją miejsca biblijnego opartą na faktach, a nie na fantazji, wyobraźni czy przypuszczeniach.

Twierdza Macheront usytuowana jest na szczycie pustynnego wzgórza. Arabska nazwa: Forteca Ścięcia odwołuje się do męczeństwa. Vörös uzyskał pozwolenie na prowadzenie regularnych wykopalisk dzięki interwencji papieża Benedykta XVI, który zainteresował się Macherontem. Twierdzę zrównał z ziemią ten sam rzymski legion, który odpowiadał za zniszczenie Jerozolimy i świątyni. Mimo dokładnych historycznych opisów forteca długo pozostawała nieodkryta.

Za kilka lat świat będzie obchodzić 2000. rocznicę śmierci Jana Chrzciciela, który zginął w 28 lub 29 r. Profesor Vörös ma nadzieję, że pozostałości twierdzy zostaną do tego czasu udostępnione zwiedzającym. Przykład Macherontu kolejny raz pokazuje, że choć wiele z tego, co było do odkrycia, już znaleziono, to z pewnością badaczy czeka jeszcze wiele niespodzianek.

2024-01-23 14:19

Oceń: +5 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Twierdza Heroda

Niedziela Ogólnopolska 7/2025, str. 22-23

[ TEMATY ]

podróże

Ziemia Święta

śladami Biblii

Adobe Stock

Herodion usytuowany jest na szczycie wzgórza niedaleko Betlejem

Herodion usytuowany jest na szczycie wzgórza
niedaleko Betlejem

Niemal każda droga w Ziemi Świętej prowadzi do miejsc obecnych na kartach Biblii, a nie zawsze dostępnych dla pielgrzymów. Odkrywajmy je razem, przemierzając ziemię Jezusa krok po kroku.

Twierdza, którą chcemy dziś zobaczyć, znajduje się na szczycie wzniesienia. Trzeba będzie zatem wspiąć się na wysokość 758 m n.p.m. Podając tę wysokość, mówimy o obecnym szczycie. Jest wyższy niż pierwotne wzgórze, ponieważ zostało ono podwyższone, by utworzyć na nim płaski taras. Dzięki temu uzyskano dość dużą i płaską powierzchnię doskonale nadającą się do wzniesienia fortecy. Dodatkowo wygładzono zbocza góry. Ich gładź miała utrudnić atakującym podejście pod mury warowni. W ten sposób wykorzystano naturalne atuty wzniesienia jako miejsca obronnego i doskonałego punktu obserwacyjnego. Takie podejście nie było czymś nowym. Stosowano je już w poprzednich tysiącleciach. Już wtedy budowano twierdze na wzniesieniach lub szczytach gór, by utrudnić do nich dostęp wrogom. Dzięki wykonanym pracom powstało miejsce stanowiące do dziś charakterystyczny punkt w judejskim krajobrazie. Wierzchołek i wygładzone zbocza góry z dala przypominają powulkaniczny krater lub ścięty i nieco przysadzisty stożek. Oczywiście, podobieństwo do powulkanicznego krateru jest jedynie zewnętrzne.
CZYTAJ DALEJ

Watykan: bł. Carlo Acutis jest wiarygodnym wzorem do naśladowania dla młodych ludzi

2025-07-23 13:04

[ TEMATY ]

bł. Carlo Acutis

Agata Kowalska

Carlo Acutis

Carlo Acutis

Na kilka tygodni przed kanonizacją bł. Carlo Acutisa, Watykan opublikował teologiczny tekst , który przedstawia młodego Włocha jako wiarygodny wzór do naśladowania dla nowego pokolenia wierzących. W komentarzu opublikowanym przez portal Vatican News, jezuita ks. Arturo Elberti, teolog i konsultant Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych, wspomina o głębokim związku między jego zainteresowaniem technologiami, życiem codziennym i duchowością chrześcijańską. „Nie jest doktorem Kościoła, ale wiarygodnym świadkiem” - powiedział jezuita. Poprzez jego kanonizację Kościół nie chce uhonorować teologa, ale raczej pokazać, „że młodzi ludzie dzisiaj również mogą poważnie traktować przesłanie Ewangelii i konsekwentnie nią żyć”.

Ks. Elberti spotkał Carlo raz osobiście - w 2006 r. w jezuickim Kolegium Leona XIII w Mediolanie, gdzie ówczesny 15-latek został mu przedstawiony przez księdza jako „duchowo zaangażowany chłopak o pogodnym usposobieniu”. Wkrótce potem, w październiku tego samego roku, zmarł z powodu agresywnego nowotworu.
CZYTAJ DALEJ

Mazowieckie: Zarzut zabójstwa znajomego dla proboszcza z powiatu grójeckiego

2025-07-25 20:41

[ TEMATY ]

śmierć

Adobe Stock

60-letni proboszcz z gminy Tarczyn usłyszał zarzut zabójstwa 68-letniego znajomego, którego podpalone ciało znaleziono na drodze w powiecie grójeckim. Śledczy zamierzają jednak zmienić zarzut na zabójstwo ze szczególnym okrucieństwem – przekazała PAP prokuratura w Radomiu.

Ksiądz z parafii w Przypkach przyznał się do winy i wskazał motywy zabójstwa swojego znajomego – poinformowała PAP w piątek wieczorem rzeczniczka Prokuratury Okręgowej w Radomiu Aneta Góźdź.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję