Kaplica bł. Czesława jest też miejscem wyjątkowym z tego względu, że nigdy nie została zniszczona. Przetrwała również Festung Breslau mimo zniszczeń w całym kościele dominikańskim. – Możemy ją podziwiać praktycznie w takim stanie, w jakim oddano ją do użytku po renowacji w latach 20. XX wieku – mówił o. Piotr Oleś, dominikanin, podczas oprowadzania po tym niezwykłym miejscu.

Jest budowlą późnobarokową, skrywającą wiele tajemnic, z głęboką symboliką i ideowym wymiarem wnętrza. – I chociaż z zewnątrz wygląda dość skromnie i wydaje się, że nie zaskoczy nas niczym szczególnym, to kiedy do niej wchodzimy, trudno uwierzyć, jak dużo może się na tak małej powierzchni zmieścić. Kaplica jest tzw. kompletnym dziełem sztuki, w którym istotne jest to, żeby poszczególne jej dziedziny, czyli architektura, rzeźba i malarstwo, dość sprawnie ze sobą współpracowały – mówi o. Oleś.

Odczytywanie przestrzeni

Powstawała w latach 20. i 30. XVIII wieku, po beatyfikacji bł. Czesława. W działalność fundacyjną zaangażowało się wiele osób spośród mieszczan, arystokracji i duchowieństwa. Jej budowniczym był mistrz murarski Benedykt Miller. Za wystrój malarsko-rzeźbiarski odpowiada śmietanka artystów XVIII-wiecznych, wśród nich m.in.: Johann Franz de Becker, Jakob Eybelwiser, Georg Leonhard Weber i Josef Mangoldt.

Na wnętrze składają się trzy elementy – przedsionek, łuk i część właściwa poświęcona wprost bł. Czesławowi, pośrodku której znajduje się ołtarz wraz z sarkofagiem i jego zwieńczeniem. W każdym elemencie mamy pięknie korespondujące ze sobą wymiary: teologiczny, symboliczny, artystyczny i architektoniczny. W przedsionku widzimy np. personifikacje czterech kontynentów. – Gdy powstawła kaplica, świat postrzegano jako złożenie czterech kontynentów. Zadanie dominikanów głoszenia Ewangelii na krańcach świata, rozumiano w taki sposób, że są oni posłani, we wszystkie te cztery kierunki się udać – mówi o. Piotr. Mamy tutaj też postaci św. Dominika i św. Jacka. Obie przedstawione symbolicznie. Świętego Dominika widzimy z otwartą księgą a jego prawa dłoń jest podniesiona ku niebu. Próbuje w ten sposób pokazać treść swojego kaznodziejstwa, które ma nam nieustannie uzmysławiać, że jesteśmy w podróży do Królestwa Niebieskiego. Towarzyszy mu putto i znany ikonograficzny element dominikański czyli pies z pochodnią. W części właściwej mamy m.in. dwa duże płótna odnoszące się do cudów bł. Czesława i ołtarz z bogatą symboliką rzeźb.

Zabytek czeka na pomoc

– Można tu wiele rzeczy szukać i odczytywać. Nad wieloma należałoby jeszcze popracować, by odczytać warstwę ideową i artystyczną kaplicy, ale stoi też przed nami bardzo duże zadanie związane z jej ocaleniem. Choć udało się ją zachować w czasie II wojny światowej, to dzisiaj jej stan jest pozostawiający bardzo wiele obaw. Trochę nie śpimy w nocy, myśląc o jej renowacji, dlatego, że kaplica przebyła tylko dwie wielkie restauracje. Pierwszą w latach 20. XX wieku, a drugą na przełomie XX i XXI wieku. Niestety, wybudowanie Galerii Dominikańskiej prawdopodobnie naruszyło poziom wód gruntowych i spowodowało bardzo duże zmiany w glebie oraz w strukturze kościoła św. Wojciecha – mówi o. Piotr.

Jakiś czas temu zakonnikom udało się zakończyć zbiórkę na remont dachu i zatrzymać niszczenie sklepienia. – Mimo to część fresku spadła. Natomiast nie umiemy sobie poradzić z zawilgoceniem ścian, które powoduje potworne ubytki w rzeźbach. Naukowo jest to ciągle nierozstrzygnięte. Szereg instytucji próbowało znaleźć odpowiedź na pytanie, jak sobie z tym poradzić, ale cały czas nie ma dobrej odpowiedzi – mówi dominikanin.

Sytuacja cały czas się pogarsza, Ministerstwo Kultury odrzuca wnioski o dotacje na ratowanie kościoła i kaplicy, zakonnicy zaś na własną rękę organizują zbiórki na remont.