Reklama

Historia

Na Jasną Górę… 100 lat temu

Pielgrzymowanie nigdy nie było łatwe, jednak na progu niepodległości, po przebytych wojnach i zarazach, było szczególnie uciążliwe. Mimo tego na Jasnej Górze nigdy nie brakowało wiernych z całej Polski.

Niedziela Ogólnopolska 33/2022, str. 10-11

[ TEMATY ]

Jasna Góra

pielgrzymka

Narodowe Archiwum Cyfrowe

Pielgrzymka robotników warszawskich na Jasną Górę, wrzesień 1925 r.

Pielgrzymka robotników warszawskich na Jasną Górę, wrzesień 1925 r.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Pierwsi pojawiali się Kurpie, którzy przybywali w Wielki Czwartek lub Wielki Piątek i spędzali na Jasnej Górze pierwszy dzień Wielkanocy. Potem stawiali się Ślązacy, a im bliżej było do Zielonych Świąt, tym pielgrzymk było więcej. Najwięcej ich było właśnie w tym dniu, a także po żniwach – w uroczystość Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (8 września). Sezon pielgrzymkowy kończył się w okolicach Wszystkich Świętych pielgrzymką górali z Zakopanego.

Na piechotę drożej

Tradycyjnym sposobem pielgrzymowania na Jasną Górę, zwłaszcza dla mieszkańców wsi i miasteczek, pozostawała na początku lat 20. XX wieku wędrówka piesza. I tylko ten sposób uznawano wówczas powszechnie za prawdziwe pielgrzymowanie.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Duchowni rzadko uczestniczyli w tych pielgrzymkach. Grupę najczęściej prowadził świecki przewodnik, nazywany „starszym bratem”, który cieszył się w swojej miejscowości zaufaniem. Pilnował porządku w trakcie pielgrzymki, ale był też odpowiedzialny za wybór trasy wędrówki, miejsc wypoczynku w ciągu dnia i noclegu, także w Częstochowie. To on rozpoczynał modlitwy i śpiew i uzgadniał z proboszczami mijanych parafii udział pielgrzymów w nabożeństwach.

Reklama

Za pielgrzymką ciągnęły wozy konne, na których jechali na Jasną Górę chorzy i kobiety ciężarne. Wożone były też na nich rzeczy osobiste pielgrzymów. Ci, których nie było stać na opłacenie kosztów transportu, bagaż nosili na własnych plecach. Dużo kosztowały także żywność i noclegi. Mieszkańcy mijanych miejscowości, którzy po wojnie sami borykali się z biedą, nie oferowali ich za darmo. Prasa donosiła o „bajońskich sumach” płaconych przez pielgrzymów za szklankę mleka lub kawałek chleba. Piesza pielgrzymka stawała się w takich warunkach niemalże luksusem, na który nie każdy mógł sobie pozwolić. W dodatku uważano, że społeczeństwo po przebytych wojnach i zarazach jest zbyt słabe, by iść pieszo przez kilka dni czy nawet tygodni.

A może koleją?

Podróż pociągiem do sanktuarium była tańsza i bardziej dostępna dla mieszkańców miast, którzy pracując w fabrykach lub biurach, nie zawsze mogli sobie pozwolić na wielodniową nieobecność. Nic dziwnego, że co najmniej połowa pielgrzymów wybierała właśnie taką formę pielgrzymki, choć ona także była kosztowna. Wprawdzie w sierpniu 1922 r. Ministerium Kolei Żelaznych zezwoliło na stosowanie 50-procentowej zniżki przy zbiorowych przejazdach pielgrzymów do Częstochowy i z powrotem, ale pod warunkiem, że przejazdy te będą się odbywały w wagonach towarowych, o ile, oczywiście, były dostępne.

Jeden z księży z diecezji kaliskiej skarżył się, że „wołowe wagony”, jakie im przyznano na przejazd do Częstochowy, nie miały nawet normalnych ławek, ale deski do siedzenia, które się przewracały przy każdym hamowaniu. Inni nie mieli nawet tego i musieli się zadowolić słomą albo sianem. Podróż takimi pociągami trwała zazwyczaj kilkakrotnie dłużej – np. pielgrzymi z parafii Dobrzec pod Kaliszem jechali do Częstochowy 17 godzin, a z powrotem 30, z długimi przystankami w szczerym polu pod Łodzią i Piotrkowem, bez możliwości kupienia jedzenia i picia.

Msza św. dla wybranych

Reklama

Niezależnie od sposobu jej przybycia do Częstochowy każdą grupę witał pod Jasną Górą paulin, najczęściej pod figurami św. Prokopa lub św. Jana Nepomucena, po czym uroczyście wprowadzał ją do sanktuarium. Pielgrzymi spędzali tam kilka godzin. Najpierw spowiadali się w Sali Rycerskiej lub przy jednym z konfesjonałów ustawionych w lecie na wałach. Wielkim przeżyciem była dla nich Msza św. na Jasnej Górze, jednak tylko nieliczne grupy, mogły uczestniczyć w Eucharystii odprawianej przed Cudownym Obrazem Matki Bożej. Inni musieli się zadowolić jednym z wielu ołtarzy ustawionych w sanktuarium; dobrze, jeśli w ogóle znajdowały się one w Kaplicy Matki Bożej Częstochowskiej. Nie było wówczas nabożeństw koncelebrowanych i nie dla wszystkich duchownych wystarczało miejsca w sanktuaium. W czasie większych uroczystości ustawiano nawet ołtarze polowe na placu przed Jasną Górą. Msze św. były krótkie, kilkunastominutowe, bez kazania, a Komunię św. przyjmowano dopiero po ich zakończeniu w innych, przeznaczonych do tego miejscach.

W 1922 r. nie bardzo było co zwiedzać w sanktuarium. Po latach zaniedbań paulini musieli naprawić rozlatujące się wały, dokonać renowacji bazyliki, zbudować osobne wejście do skarbca. Wszędzie stały rusztowania. Dla wygody pielgrzymów wznoszono specjalne pomieszczenie na spowiednicę za bramą Potockich, a w miejscu dawnego paulińskiego cmentarza – Wieczernik, jako miejsce służące do rozdawania Komunii św. Panował chaos, a prace budowlane się przeciągały ze względów finansowych – zaczynała się już hiperinflacja.

Nocleg na słomie

Pielgrzymi w Częstochowie nocowali w trudnych warunkach, najczęściej na strychach, w stodołach i szopach, na przylegających do klasztoru ulicach. Spali po kilkadziesiąt osób w jednym pomieszczeniu, na słomie, bez możliwości umycia się czy toalety. Ci, których nie było stać nawet na to, spali w ustawionych w każdym wolnym miejscu furmankach lub wręcz pod gołym niebem na placu jasnogórskim i w parkach. Wprawdzie paulini wybudowali jeszcze przed wojną specjalne baraki noclegowe, ale były one w stanie ruiny i wymagały remontu.

Za wszystko trzeba było słono płacić. Miejscowi handlarze potrafili sporo zarobić nawet na wodzie spod kiszonych ogórków i zwykłej wodzie ze studni. Na licznych straganach sprzedawano zresztą wszystko: od świętych obrazków, krzyży, różańców, medalików, po naszyjniki z korali i sztuczną biżuterię. Chętni mogli skorzystać ze strzelnic, spróbować złowić wędką butelkę wina, zrobić sobie fotografię na tle Jasnej Góry namalowanej na płachcie. Nie brakowało i wszelkiego rodzaju naciągaczy, złodziejów i żebraków, których donośne głosy, proszące o wspomożenie, górowały nad innymi. W nocy stragany i kramy zamieniały się w karciane kasyna i miejsca nieustających waśni, bójek, a także demoralizacji przyjezdnych. Anonimowy ksiądz utyskiwał: „W ostatnich czasach tak bardzo rozpowszechnione użycie alkoholu ujawniło podczas pielgrzymek to, o czem przed wojną nikt nawet nie pomyślał, mianowicie, że lud nasz z wielu stron i tutaj po noclegach, godzinami czas traci przy butelkach i kieliszkach”.

Pielgrzymka na Jasną Górę, mimo tych wszystkich trudności i zagrożeń, była marzeniem dla wielu Polaków. Tutaj, po niezliczonych wojennych tułaczkach i upokorzeniach, chcieli dziękować za ocalenie od śmierci. I tutaj chcieli ofiarować swój pielgrzymi wysiłek w intencji odradzającej się po latach niewoli ojczyzny.

2022-08-09 12:38

Ocena: +5 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Jasna Góra: ocalić pamięć i prawdę o ludobójstwie na Wołyniu i Małopolsce Wschodniej

[ TEMATY ]

Jasna Góra

BPJG

Na Jasnej Górze odbyły się w niedzielę obchody Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczpospolitej. Odsłonięte zostały tablice upamiętniające Polaków zamordowanych na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej w latach 1939-1947 oraz sprawiedliwych Ukraińców niosących pomoc Polakom.

Bp Ignacy Dec podkreślał w kazaniu, że warunkiem pojednania jest przyznanie się do winy i poznanie prawdy historycznej także o zbrodniach. - Jeśli dzisiaj mówimy o tych bolesnych wydarzeniach to nie po to, aby drażnić potomków osób odpowiedzialnych za te zbrodnie, nie po to, aby odnawiać dawne rany, ale po to, by nie zamazywać prawdy, gdyż prawda jest warunkiem wzajemnego przebaczenia i pojednania, bez prawdy nie możemy budować dobrych stosunków między narodami. Prawda jest warunkiem podejmowania dzieł miłości i jest drogą do zbawienia - mówił świdnicki biskup senior.
CZYTAJ DALEJ

Znamy herb i dewizę Papieża Leona XIV

2025-05-10 15:54

[ TEMATY ]

Papież Leon XIV

Vatican Media

„In Illo uno unum” – „W Nim stanowimy jedno” tak brzmi dewiza Ojca Świętego. W podstawowych elementach Leon XIV zachował swój wcześniejszy herb, wybrany podczas jego konsekracji biskupiej, a także motto.

Herb Leona XIV to tarcza podzielona ukośnie na dwie części. W górnej części znajduje się błękitne tło, na którym widnieje biała lilia – symbol czystości oraz Maryi. Dolna część ma jasne tło i przedstawia obraz nawiązujący do Zakonu św. Augustyna: zamkniętą księgę, na której spoczywa serce przeszyte strzałą. Ten symbol odnosi się do doświadczenia nawrócenia św. Augustyna, które sam wyjaśnił słowami: „Vulnerasti cor meum verbo tuo” – „Przeszyłeś moje serce swoim słowem”.
CZYTAJ DALEJ

Ulicami Warszawy przeszedł marsz przeciw imigracji

2025-05-10 16:54

[ TEMATY ]

imigranci

PAP

W sobotę ulicami Warszawy przeszedł marsz przeciw imigracji organizowany przez "Ruch Obrony Granic" Roberta Bąkiewicza. Uczestnicy sprzeciwiają się unijnemu paktowi migracyjnemu i domagają się przywrócenia pełnej kontroli na polsko-niemieckiej granicy.

Marsz rozpoczął się około południa na warszawskim rondzie Romana Dmowskiego, skąd uczestnicy przeszli ulicami Warszawy pod Kancelarię Prezesa Rady Ministrów (KPRM).
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję