Jezus w swoim nauczaniu często posługiwał się obrazami zaczerpniętymi z życia rolniczego. Jednym z motywów wykorzystanych w tym nauczaniu było ziarno gorczycy. Grecki termin sinapi oznaczający takie ziarno pojawia się w Mt 13, 31; 17, 20; Mk 4, 31; Łk 13, 19; 17, 6.
Reklama
Kiedyś uważano, że gorczyca to nie był żaden ze znanych dzikich gatunków tej rośliny w Palestynie, ale tzw. drzewo arakowe (łac. salvadora persica), które występowało w południowej części kraju. Ta teoria upadła i dziś uczeni uważają, że chodzi jednak o prawdziwą gorczycę (łac. sinapis nigra), która rośnie dziko w Palestynie, zwłaszcza w pobliżu jeziora Genezaret. W Jezusowych przypowieściach wspomniana roślina określana jest jako mająca najmniejsze ze wszystkich nasion, ale kiedy zostają one zasiane, wyrasta ponad inne krzewy, aż staje się drzewem. Trudności z identyfikacją tej rośliny związane były z tym, że w rzeczywistości istniały mniejsze nasiona niż ziarno gorczycy, a także z faktem określenia jej finalnej wersji mianem drzewa – i to bardzo dużego. Wielu badaczy potraktowało dosłownie użyte przez Jezusa porównanie i próbowało odnaleźć taką roślinę, która będzie spełniać wszystkie wspomniane kryteria. Zapomniano przy tym, że Jezus w swoim nauczaniu posługiwał się mową potoczną, a nie językiem naukowym, i w związku z tym należy się liczyć z obrazowym sposobem wypowiedzi. Widoczne jest to zwłaszcza w Łk 13, 19, gdzie jest mowa o tym, że z ziarna gorczycy wyrasta drzewo (choć trzeba pamiętać, że tym mianem ludzie Wschodu określali także większe krzewy). Samo ziarno rośliny sinapis nigra znane jest ze swych niewielkich rozmiarów, które stały się wręcz przysłowiowe (potwierdza to np. Talmud). Gorczyca jest rośliną jednoroczną, znaną także z bardzo szybkiego wzrostu.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
W Jezusowym nauczaniu motyw ziarna gorczycy pojawia się najpierw w kontekście prezentacji królestwa Bożego. W Mt 13, 31 (por. Mk 4, 31; Łk 13, 19) królestwo Boże jest porównane właśnie do ziarna gorczycy, które zostało wsiane w ziemię i wyrasta na wielkie drzewo. Widać tu wyraźnie kontrast, który tworzy małe ziarno z wielkim drzewem. Dzięki takiemu ukazaniu dynamizmu królestwa Bożego podkreślona została dysproporcja między niepozornymi początkami tego królestwa a jego pełnym rozwojem.
Inną parą tekstów wykorzystujących motyw ziarna gorczycy jest Mt 17, 20; Łk 17, 6, gdzie Jezus mówi do uczniów o potrzebie wiary. Gdyby ich rzeczywista wiara była taka jak ziarnko gorczycy, byliby w stanie przenosić góry. Wielu komentatorów proponuje, aby zwrócić tutaj uwagę nie na „rozmiar” wiary – co mogłoby sugerować, że do wielkich rzeczy wystarczy mała wiara – a raczej na jej wyrazistość, tak jak wyraziste w smaku jest ziarno gorczycy.