Po śmierci księcia Filipa, małżonka królowej Elżbiety, wiele osobistości wypowiadało się o nim w iście laurkowym tonie. Księcia Edynburga przedstawiano przede wszystkim jako wzorowego, wiernego małżonka, który przez większość życia był podporą królowej, ale również jako przywódcę na służbie ludzkości. O tonie, w jakim wspominano zmarłego, najlepiej świadczą wypowiedzi przedstawicieli Kościoła anglikańskiego. Arcybiskup Canterbury Justin Welby powiedział o Filipie: „Wspominamy dziś przed Tobą, Boże, Filipa, księcia Edynburga, składając Ci dzięki – za jego zdecydowaną wiarę i lojalność, za jego wysokie poczucie obowiązku i uczciwość, za jego życie w służbie narodu i Wspólnoty Narodów oraz za odwagę i inspirację jego przywództwa”. Wtórował mu dziekan Windsoru David Conner: „Z wdzięcznymi sercami pamiętamy o wielu sposobach, jakimi jego długie życie było dla nas błogosławieństwem. Zostaliśmy zainspirowani jego niezachwianą lojalnością wobec naszej królowej, jego służbą dla narodu i Wspólnoty Narodów, jego odwagą, męstwem i wiarą”.
Reklama
O innym, mniej znanym, aspekcie osobowości księcia Filipa pisze brytyjska dziennikarka Patricia Gooding-Williams na stronie „New Daily Compass”. Przede wszystkim przypomina, że to on założył World Wildlife Fund (WWF) w 1961 r. – był jej przewodniczącym w Wielkiej Brytanii od 1961 do 1982 r., międzynarodowym przewodniczącym od 1981 r. i emerytowanym przewodniczącym od 1996 r. Książę Filip założył WWF, aby ocalić środowisko, czemu miała służyć również kontrola liczebności populacji przez „planowanie” rodziny. Dziennikarka podkreśla że, w swoich projektach ochrony przyrody „był on nasiąknięty ideologią neomaltuzjańską i był promotorem kultury eugenicznej”.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Reklama
Warto przypomnieć teorie, które bardzo fascynowały księcia Edynburga i były inspiracją jego działań. Ich nazwa bierze się od Thomasa Roberta Malthusa, który pod koniec XVIII wieku w swej pracy Rozprawa o prawie ludności i jego oddziaływaniu na przyszły postęp społeczeństwa utrzymywał, że liczba ludności powiększa się zgodnie z postępem geometrycznym, a podaż żywności rośnie z postępem arytmetycznym, zatem należy ograniczać przyrost ludzkości, by zapewnić wszystkim możliwość wyżywienia się. Był to początek szerzących się na Zachodzie idei antypopulacjonistycznych. Rzeczywistość zadała kłam przepowiedniom Malthusa, bo rozwój technologiczny przyczyniał się do coraz większego wzrostu produkcji żywności na świecie. Na bazie maltuzjanizmu powstały jednak nowe teorie neomaltuzjańskie. Na początku XX wieku w USA i Wielkiej Brytanii działała Margaret Sanger. Jej idee to mieszanina maltuzjanizmu oraz indywidualistycznej i utylitarystycznej doktryny moralnej. Była pionierką antykoncepcji i tzw. praw reprodukcyjnych, jako pierwsza rozpowszechniła w świecie anglosaskim termin „kontrola urodzeń”, otworzyła pierwszą klinikę antykoncepcyjną w Stanach Zjednoczonych i założyła organizację, która przekształciła się później w Planned Parenthood (pierwotna nazwa brzmiała American Birth Control League – Amerykańska Liga Kontroli Urodzeń; powstała w 1921 r.). Kwestionowała słuszność pomocy społecznej i była związana z rasistowskim ruchem eugenicznym.
Do bardziej współczesnych przedstawicieli neomaltuzjanizmu, którzy zajmowali się sprawami demograficznymi, należy Paul R. Ehrlich. W swej książce The Population Bomb (1968 r.) zawarł teorię, że w ciągu 10-20 lat dojdzie do ogólnoświatowej katastrofy demograficznej połączonej z klęską głodu. Twierdził on, że aby tego uniknąć, należy wprowadzić kontrolę urodzeń oraz ograniczyć przyrost naturalny poprzez stosowanie środków fiskalnych lub nawet przymusowej sterylizacji. W 1972 r. pojawił się raport dla Klubu Rzymskiego pt. Granice wzrostu, skupiający się na tematyce wzrostu populacji i wyczerpania się zasobów naturalnych. Neomaltuzjanizm inspirował wiele ruchów politycznych i stał się podstawą polityki państw rozwiniętych w stosunku do krajów rozwijających się.
Reklama
Aby ukazać neomaltuzjańskie poglądy księcia Filipa, Gooding-Williams cytuje niektóre jego wypowiedzi. W swoim przemówieniu wygłoszonym w siedzibie ONZ w Nowym Jorku 30 marca 1990 r. książę powiedział: „Ponad 25 lat temu zacząłem zdawać sobie sprawę, że chociaż gatunek ludzki zawdzięcza bardzo wiele naukowcom i technologom, wynikająca z ich działalności eksplozja populacji stała się główną przyczyną degradacji środowiska naturalnego i jest odpowiedzialna za wyginięcie dzikich gatunków roślin i zwierząt. (...) Już teraz musi być oczywiste, że dalszy wzrost populacji w jakimkolwiek kraju jest niepożądany. (...) Nasza planeta Ziemia jest sferą o ograniczonych wymiarach. (...) Zapalono już zapalnik bomby populacyjnej, a konsekwencje jej wybuchu w przyszłości będą o wiele bardziej niszczycielskie niż jakikolwiek nuklearny holokaust”.
Książę Filip uważał, że każdy sposób na zmniejszenie populacji jest dobry, dlatego – dla przykładu – krytykował sukces projektu ONZ z lat 40. XX wieku, dzięki któremu wykorzeniono malarię na Sri Lance. Powiedział: „Ludzie nie zdawali sobie sprawy z tego, że malaria faktycznie kontrolowała wzrost populacji. W konsekwencji w ciągu ok. 20 lat populacja się podwoiła. Teraz trzeba znaleźć jakąś pracę dla tych wszystkich ludzi i sposoby ich wyżywienia”.
Najbardziej interesujący cytat pochodzi z wywiadu udzielonego przez księcia Edynburga Deutsche Presse-Agentur w 1988 r. „Gdybym mógł się reinkarnować, chciałbym powrócić jako śmiertelny wirus, by rozwiązać problem przeludnienia”. To zdanie o hipotetycznej reinkarnacji księcia Edynburga w śmiertelny wirus, który miałby „wyleczyć” świat z rzekomej choroby przeludnienia, nabiera szczególnego znaczenia właśnie dziś, gdy świat dotknięty jest pandemią COVID-19, która spowodowała już śmierć 3 mln ludzi. Problem w tym, że człowiek o takich poglądach przez kilkadziesiąt lat był jedną z najbardziej wpływowych osobistości świata.