W poszukiwaniu odpowiedzi na te pytania może być pomocny fragment listu, który napisała do mnie pewna katechetka:
Zauważyłam, że dzieci klas piątych, które uczę, zaczynają - po roku gorliwości - powoli zaniedbywać regularną spowiedź świętą. Po kilkukrotnym podjęciu tego tematu na lekcji postanowiliśmy wspólnie, aby zaprosić jakiegoś księdza, przed którego konfesjonałem prawie zawsze tworzyły się kolejki, nawet, gdy inni spowiednicy obok odmawiali brewiarz. Wybrany kapłan chętnie odwiedził naszą lekcję i... pierwsza część lekcji była zupełnie nieudana, dzieci i ksiądz mówili innym językiem: dzieci pytały co jest grzechem i dlaczego, a ksiądz mówił o przyjaźni Pana Jezusa; dzieci wyrażały zniecierpliwienie, że regularne spowiadanie się nie przynosi skutku, a ksiądz na to o miłości, dla której zbędne są przepisy. Wreszcie jeden z uczniów, wcale nie najzdolniejszy powiedział spokojnie: TO WSZYSTKO DLATEGO, ŻE MYŚMY SIĘ SPOWIADALI, A NIE SPOTYKALI Z PANEM JEZUSEM.
Odkrycie na pewno jest fundamentalne. Zadziwiający jest jednak fakt, że nie wystarczy usłyszeć o tym odkryciu: trzeba go dokonać samemu. To tak, jakby ludzie nie uwierzyli geodetom i koniecznie chcieli odręcznie zmierzyć wysokość tatrzańskich szczytów albo w nieufności wobec Kopernika powtarzać w nieskończoność jego obliczenia. Ale w zakresie życia duchowego zauważamy niezmiennie ten fenomen, że doświadczenia innych owszem, pomagają nam, ale nie zastępują doświadczeń własnych.
Warto jednak opowiadać o takich odkryciach, bo uważne śledzenie tego, co bliźni opowie o swej drodze może być jakby katalizatorem w procesie powstawania własnych decyzji.
Od samego początku widzimy, że przebaczenie i wezwanie do zmiany są ze sobą ściśle złączone. Pan Jezus powtarzał znane nam słowa: "Idź i nie grzesz więcej". Spełnienie tego polecenia jest możliwe, bo sakrament pokuty i pojednania to przede wszystkim spotkanie z miłością Ojca. Nie można kłaść nacisku na formalną stronę sakramentu: pewne sformułowania zostały ułożone, abyśmy nie zapomnieli o tym, co najważniejsze, uczyliśmy się na katechezie pięciu warunków ważnej spowiedzi, ale spowiadanie się nie miałoby sensu, gdyby przez Krzyż i śmierć Jezus nie wysłużył nam przebaczenia.
Z przypowieści ewangelicznych wynika, że nie tylko wyznanie grzechów i rozgrzeszenie są tutaj istotne. Nawrócenie to proces, który składa się z wielu decyzji, każdego dnia dobrze przeprowadzony rachunek sumienia wskaże coraz to nowe sprawy do naprawienia. Podobnie jak przy pracy rzeźbiarza: nie wystarczy w skale czy pniu drzewa zobaczyć oczekiwanego kształtu: trzeba mozolnie wykuć zarys, potem coraz to drobniejsze, subtelniejsze szczegóły.
Poza tym każdy chciałby widzieć efekty swego wysiłku, zauważać, że podejmowana praca nie jest bezowocna a przez to bezsensowna.
Spotkanie z Jezusem Chrystusem jest spojrzeniem w oczy pełne miłości. On chce nas podnieść, podtrzymać, również pokazać, że Jego łaska jest skuteczna, gdy tylko pozwolimy Mu działać.
Warto zatem, w ramach sakramentu pojednania, omówić zarówno zwycięstwa jak i porażki naszej pracy wewnętrznej.
Na pewno trzeba zadbać, aby dostrzeganie zwycięstw nie rozbudzało pychy, konieczna jest świadomość, że wszelkie osiągnięcia mają swe źródło w Panu Bogu, bo On daje przebaczenie, On napełnia nas siłą do walki.
Zauważmy jeszcze, że przy okazji spowiedzi św. sensowne jest nazwanie nie tylko konkretnych grzechów, ale także - a może przede wszystkim - złych skłonności, wad, stałych upadków, tego, co innym najbardziej zatruwa życie. Można przy pomocy spowiednika wybrać sobie oprócz ogólnego postanowienia poprawy szczegółowe postanowienie np. zobowiązanie do codziennej lektury Pisma Świętego, walka z niepunktualnością czy jak najczęstsze kierowanie myśli ku Panu Bogu podczas biegu dnia. Niektórzy katecheci przygotowując dzieci do I Komunii św. uczą nawet takiej "formuły":
"...serdecznie żałuję, postanawiam poprawę, szczególnie z.........".
Jeśli tak pokieruję swą pracą wewnętrzną, to mogę rozpocząć następną spowiedź od zdania: "od ostatniej spowiedzi św. pracowałem szczególnie nad np. nieokazywaniem niechęci..... Udało się to w takim stopniu.... Poniosłem porażkę, bo......".
Każdy w życiu walczy: niektórzy z innymi (ci są zawsze zgorzkniali i zbuntowani) a niektórzy z samym sobą (ci są coraz szczęśliwsi i pełni Bożego pokoju).