Nie rodzimy się chrześcijanami

KS. SŁAWOMIR MAREK: - Naliczyłem w Świdnicy 7 gimnazjów, po co następne?

ANNA KOŚNY: - Nasza propozycja ma poszerzyć ofertę kształcenia dla gimnazjalistów w mieście. Szczególnie zwróciłabym uwagę na to, co ma stanowić o specyfice tej szkoły. Chcemy, aby była to szkoła mała, zorientowana na ucznia. Szkoła o mocnych podstawach, oparta na trwałych, sprawdzonych wartościach (stąd gimnazjum katolickie), współpracująca z bardzo dobrym świdnickim liceum.

- Skoro szkół nigdy za dużo, to po co akurat katolickie? Przecież w innych szkołach 80% to ochrzczone dzieci… Nie boją się Państwo, że metkowanie „katolickie” tylko przysporzy wam kłopotów. Przecież to dzisiaj niemodne.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

- Nie boimy się określenia „katolickie”, bo mamy nadzieję, że to właśnie będzie naszą siłą. W dzisiejszym świecie, w którym w każdej dziedzinie życia zaczyna brakować punktów odniesienia i przestaje się już poszukiwać prawdy, a nawet kwestionuje się jej istnienie, chcemy dać jasny sygnał rodzicom i uczniom, na jakich podstawach będziemy się starali tworzyć szkołę. Kościół katolicki, w którym dokonała się swoista synteza myśli grecko-rzymskiej i judeo-chrześcijańskiej, jest dobrym źródłem do czerpania sił i inspiracji dla wychowywania młodego pokolenia Polaków, Europejczyków. Na tym jednak nie chcielibyśmy poprzestawać, nasza propozycja obejmuje nie tylko formację intelektualną, ale również duchową. Jej konkretnym przejawem ma być comiesięczna Msza św. i codzienna modlitwa na rozpoczęcie zajęć. Zgodnie ze słowami Tertuliana, które lubił powtarzać ks. Franciszek Blachnicki, „Fiunt, non nascuntur christani”- stajemy się, a nie rodzimy się chrześcijanami. Sam chrzest nie załatwia wszystkiego, chodzi o to, żeby człowiek również w dziedzinie duchowej dojrzewał. Tak, jak są pewne środki za pomocą, których dojrzewamy fizycznie, intelektualnie, psychicznie, tak samo w życiu wiary. Jeśli ktoś chce wzrastać w wierze, powinien poddać swoje życie działaniu Słowa Bożego, liturgii sakramentów oraz żyć we wspólnocie chrześcijańskiej. Podstawowym środowiskiem życia (również religijnego) jest oczywiście rodzina, a szkoła ma tylko wzmocnić oddziaływanie rodziców oraz dać młodzieży oparcie w grupie rówieśniczej. Na koniec jeszcze może odniosę się do słowa „niemodne”. Myślę, że to, co modne, jest z natury nietrwałe. Istotą mody (choć nie jestem w tej dziedzinie specjalistką) jest to, że ona się zmienia. My proponujemy raczej to, co trwałe i sprawdzone.

- Dlaczego akurat ten poziom nauczania? Czy nie lepiej formować małe dzieci albo dyskutować z dorosłymi licealistami?

- My postanowiliśmy zacząć od środka. Na dzieci w szkole podstawowej większy wpływ mają rodzice, w gimnazjum wzrasta znaczenie rówieśników, jest to wiek odkrywania swojej niezależności i odrębności. Rodzice oczekują często wsparcia od różnych instytucji, żeby pomogły im w wychowaniu dzieci. Byłabym dumna, gdyby nasza szkoła zyskała takie zaufanie rodziców. Pan Tomasz Terlikowski, który gościł ostatnio w okolicznych gimnazjach, miał powiedzieć, że wiek gimnazjalny to ostatni moment, żeby spotkać się z nastolatkami, zanim nie rozłoży ich współczesna „kultura”.

- Skąd pomysł na połączenie gimnazjum i liceum?

Reklama

- W wielu miejscach powstały zespoły szkół, złożone z gimnazjum i liceum, są to bowiem poziomy edukacji następujące po sobie. W naszym przypadku trudno mówić jednak o połączeniu, a raczej o współpracy. Jeśli nasza placówka ruszy, będziemy wynajmowali pomieszczenia w II LO, mając jednak zupełnie odrębną organizację. Ponieważ nasz zamysł jest taki, żeby dydaktykę prowadzić na wysokim poziomie, jest wielce prawdopodobne, że nasi absolwenci będą szukać miejsc w najlepszych szkołach ponadgimnazjalnych. Stąd duża radość ze współpracy akurat z II LO, ze szkołą, która w środowisku jest przecież jednoznacznie odbierana jako bardzo dobre liceum.

- Jakie macie doświadczenie dydaktyczne?

- Moje zainteresowania zawodowe zawsze w jakiś sposób dotyczyły szkoły. Ale również zaangażowanie społeczne (prace w różnych stowarzyszeniach) wiąże się najczęściej z szeroko rozumianą problematyką dzieci i młodzieży. Jestem nauczycielem od 20 lat. Mam doświadczenie pracy w liceum, w gimnazjum, stale pracuję ze studentami. Pozostali nauczyciele różnie. Są tacy, którzy z pewnością będą mogli dzielić się swoim długoletnim doświadczeniem z innymi, ale mamy też młodych nauczycieli, żeby wnieśli nowy zapał i świeże spojrzenie na szkolną rzeczywistość.

- Podstawą dobrej szkoły, prócz dobrych zasad, jest dobra kadra wychowawczo-dydaktyczna, kto będzie u Was uczył?

Reklama

- To jest z pewnością jedna z ważniejszych rzeczy. Nie będę podawała nazwisk. Nauczyciele, z którymi prowadziliśmy rozmowy, są dobrze przygotowani merytorycznie do nauki swojego przedmiotu, ale też wszyscy mają świadomość, że będą pracowali w gimnazjum. Ponieważ jest to tzw. trzeci etap kształcenia, każdy nauczyciel musi wiedzieć, w jaką wiedzę uczeń jest już wyposażony, ale musi też wiedzieć, do jakiego celu prowadzi młodzież (i nie chodzi oczywiście, żeby ten cel był zawężony tylko do egzaminu gimnazjalnego). Zależy nam bardzo na tym, żeby nauczyciele prowadzili do odkrycia radości z uczenia się, rozbudzenia ciekawości poznawczej, pomogli odkryć indywidualne predyspozycje ucznia. Nauczyciele będą różni - jedni z dużym stażem pracy, inni bardzo młodzi; są tacy, którzy pracują już w gimnazjum, ale są tacy, którzy łączą pracę w szkole podstawowej i liceum, są też oczywiście nauczyciele, którzy związani są z II LO w Świdnicy. Mówiąc o edukacji, trzeba jednak pamiętać zawsze, że efekty pracy to jest wspólna praca nauczyciela i ucznia. Więc naszą największą troską będzie zbudowanie życzliwej przestrzeni do pracy tak, aby rozwijał się uczeń i nauczyciel.

- Jedną z różnic, jaka natychmiast rzuca się w oczy jest czesne. Czy to nie jest propozycja tylko dla bogatych?

Reklama

- Ponieważ nie jesteśmy szkołą publiczną, otrzymujemy mniejsze dofinansowanie w przeliczeniu na ucznia niż szkoła publiczna. Trzeba też wziąć pod uwagę, że będzie to szkoła mała, która docelowo ma liczyć ok. 100-120 uczniów w klasach po ok. 20 uczniów. Biorąc pod uwagę, że wiele dużych szkół (500-700 uczniów), z klasami liczącymi ok. 30 osób ma problemy finansowe, łatwiej jest zrozumieć konieczność czesnego. Można na jego wysokość spojrzeć dwojako. Z punktu widzenia osób odpowiedzialnych za funkcjonowanie tej szkoły - czesne jest bardzo małe, z punktu widzenia wielu rodziców, którzy znają najlepiej swój rodzinny budżet to bardzo dużo. Staraliśmy się ustalić czesne na najniższym z możliwych dla nas poziomów, właśnie po to, aby nie była to szkoła tylko dla bogatych. Dla porównania 300 zł (bo tyle wynosić będzie czesne) wielu rodziców często płaci w przedszkolach. Mamy nadzieję, że funkcjonowanie szkoły i prowadzącej jej Fundacji Fides et Educatio, będzie dla wielu osób dobrej woli okazją do dobroczynności, do wsparcia finansowego naszego dzieła. W takim duchu chcemy też wychowywać naszych uczniów. Jeśli doświadczą, że my dzielimy się z innymi nie tylko tym, co nam zbywa, to będzie im łatwiej przyjąć prawdę, że człowiek w pełni realizuje się wtedy, gdy żyje dla drugich.

- Interesuje mnie, czy to pomysł autorski, czy będziecie czerpać z wzorców, jakie Was zafascynowały?

- Z jednej strony można powiedzieć, że pomysł autorski, bardzo nam zależy, żeby ta szkoła wyrastała z naszego (lokalnego) środowiska i jemu też służyła. Z drugiej strony, byłoby rzeczą nierozsądną nie korzystać z doświadczenia innych. Z pewnością łatwiej jest zgromadzeniom zakonnym czy stowarzyszeniom ogólnopolskim zakładać szkoły, bo wtedy każda szkoła ma punkt odniesienia, wsparcie. Fundacja, której zadaniem jest powołanie i prowadzenie tej szkoły, zaczyna dopiero swoją działalność. Ale nie znaczy to, że jesteśmy pozostawieni sami sobie. Nawiązaliśmy już rok temu kontakt z Radą Szkół Katolickich, która wspiera rozwój szkół na terenie całego kraju, udziela rad, pomocy prawnej, koordynuje działalność szkół i wspiera formację nauczycieli. Wśród różnorodności placówek katolickich można dostrzec jednak to, co je łączy. Przekonanie, że istnieje Prawda, którą jesteśmy, jako istoty rozumne, zobowiązani odkrywać, a wiara daje nam dodatkowe narzędzie do jej poznania. Każda szkoła ma swoją specyfikę. My chcielibyśmy wykorzystać doświadczenie pedagogiczne patrona ks. Franciszka Blachnickiego, jego sprawdzone metody pracy z młodzieżą. Przyglądaliśmy się, oczywiście, różnym szkołom i pewnie z niektórymi nawiążemy ścisłą współpracę. Mamy z czego czerpać. Chcemy wykorzystać też bogactwo naszego świdnickiego Kościoła. Jestem pewna, że wiele osób świeckich i księży włączy się w życie szkoły. Zależy to również od tego, co wniosą sami uczniowie i ich rodzice. Zakładam, że będziemy tworzyć żywą wspólnotę, a każdy jej członek będzie jej podmiotem.

Urodził się około 349 r. w Antiochii w Syrii (dzisiaj Antakya na południu Turcji), tam też podejmował posługę kapłańską przez około 11 lat, aż do 397 r., gdy został mianowany biskupem Konstantynopola. W stolicy cesarstwa pełnił posługę biskupią do czasu dwóch wygnań, które nastąpiły krótko po sobie - między 403 a 407 r. Dzisiaj ograniczymy się do spojrzenia na lata antiocheńskie Chryzostoma. W młodym wieku stracił ojca i żył z matką Antuzą, która przekazała mu niezwykłą wrażliwość ludzką oraz głęboką wiarę chrześcijańską. Odbył niższe oraz wyższe studia, uwieńczone kursami filozofii oraz retoryki. Jako mistrza miał Libaniusza, poganina, najsłynniejszego retora tego czasu. W jego szkole Jan stał się wielkim mówcą późnej starożytności greckiej. Ochrzczony w 368 r. i przygotowany do życia kościelnego przez biskupa Melecjusza, przez niego też został ustanowiony lektorem w 371 r. Ten fakt oznaczał oficjalne przystąpienie Chryzostoma do kursu eklezjalnego. Uczęszczał w latach 367-372 do swego rodzaju seminarium w Antiochii, razem z grupą młodych. Niektórzy z nich zostali później biskupami, pod kierownictwem słynnego egzegety Diodora z Tarsu, który wprowadzał Jana w egzegezę historyczno-literacką, charakterystyczną dla tradycji antiocheńskiej. Później udał się wraz z eremitami na pobliską górę Sylpio. Przebywał tam przez kolejne dwa lata, przeżyte samotnie w grocie pod przewodnictwem pewnego „starszego”. W tym okresie poświęcił się całkowicie medytacji „praw Chrystusa”, Ewangelii, a zwłaszcza Listów św. Pawła. Gdy zachorował, nie mógł się leczyć sam i musiał powrócić do wspólnoty chrześcijańskiej w Antiochii (por. Palladiusz, „Życie”, 5). Pan - wyjaśnia jego biograf - interweniował przez chorobę we właściwym momencie, aby pozwolić Janowi iść za swoim prawdziwym powołaniem. W rzeczywistości, napisze on sam, postawiony wobec alternatywy wyboru między trudnościami rządzenia Kościołem a spokojem życia monastycznego, tysiąckroć wolałby służbę duszpasterską (por. „O kapłaństwie”, 6, 7), gdyż do tego właśnie Chryzostom czuł się powołany. I tutaj nastąpił decydujący przełom w historii jego powołania: został pasterzem dusz w pełnym wymiarze! Zażyłość ze Słowem Bożym, pielęgnowana podczas lat życia eremickiego, spowodowała dojrzewanie w nim silnej konieczności przepowiadania Ewangelii, dawania innym tego, co sam otrzymał podczas lat medytacji. Ideał misyjny ukierunkował go, płonącą duszę, na troskę pasterską. Między 378 a 379 r. powrócił do miasta. Został diakonem w 381 r., zaś kapłanem - w 386 r.; stał się słynnym mówcą w kościołach swego miasta. Wygłaszał homilie przeciwko arianom, następnie homilie na wspomnienie męczenników antiocheńskich oraz na najważniejsze święta liturgiczne. Mamy tutaj do czynienia z wielkim nauczaniem wiary w Chrystusa, również w świetle Jego świętych. Rok 387 był „rokiem heroicznym” dla Jana, czasem tzw. przewracania posągów. Lud obalił posągi cesarza, na znak protestu przeciwko podwyższeniu podatków. W owych dniach Wielkiego Postu, jak i wielkiej goryczy z powodu ogromnych kar ze strony cesarza, wygłosił on 22 gorące „Homilie o posągach”, ukierunkowane na pokutę i nawrócenie. Potem przyszedł okres spokojnej pracy pasterskiej (387-397). Chryzostom należy do Ojców najbardziej twórczych: dotarło do nas jego 17 traktatów, ponad 700 autentycznych homilii, komentarze do Ewangelii Mateusza i Listów Pawłowych (Listy do Rzymian, Koryntian, Efezjan i Hebrajczyków) oraz 241 listów. Nie uprawiał teologii spekulatywnej, ale przekazywał tradycyjną i pewną naukę Kościoła w czasach sporów teologicznych, spowodowanych przede wszystkim przez arianizm, czyli zaprzeczenie boskości Chrystusa. Jest też ważnym świadkiem rozwoju dogmatycznego, osiągniętego przez Kościół w IV-V wieku. Jego teologia jest wyłącznie duszpasterska, towarzyszy jej nieustanna troska o współbrzmienie między myśleniem wyrażonym słowami a przeżyciem egzystencjalnym. Jest to przewodnia myśl wspaniałych katechez, przez które przygotowywał katechumenów na przyjęcie chrztu. Tuż przed śmiercią napisał, że wartość człowieka leży w „dokładnym poznaniu prawdziwej doktryny oraz w uczciwości życia” („List z wygnania”). Te sprawy, poznanie prawdy i uczciwość życia, muszą iść razem: poznanie musi się przekładać na życie. Każda jego mowa była zawsze ukierunkowana na rozwijanie w wierzących wysiłku umysłowego, autentycznego myślenia, celem zrozumienia i wprowadzenia w praktykę wymagań moralnych i duchowych wiary. Jan Chryzostom troszczył się, aby służyć swoimi pismami integralnemu rozwojowi osoby, w wymiarach fizycznym, intelektualnym i religijnym. Różne fazy wzrostu są porównane do licznych mórz ogromnego oceanu: „Pierwszym z tych mórz jest dzieciństwo” (Homilia 81, 5 o Ewangelii Mateusza). Rzeczywiście, „właśnie w tym pierwszym okresie objawiają się skłonności do wad albo do cnoty”. Dlatego też prawo Boże powinno być już od początku wyciśnięte na duszy, „jak na woskowej tabliczce” (Homilia 3, 1 do Ewangelii Jana): w istocie jest to wiek najważniejszy. Musimy brać pod uwagę, jak ważne jest, aby w tym pierwszym etapie życia człowiek posiadł naprawdę te wielkie ukierunkowania, które dają właściwą perspektywę życiu. Dlatego też Chryzostom zaleca: „Już od najwcześniejszego wieku uzbrajajcie dzieci bronią duchową i uczcie je czynić ręką znak krzyża na czole” (Homilia 12, 7 do Pierwszego Listu do Koryntian). Później przychodzi okres dziecięcy oraz młodość: „Po okresie niemowlęcym przychodzi morze okresu dziecięcego, gdzie wieją gwałtowne wichury (…), rośnie w nas bowiem pożądliwość…” (Homilia 81, 5 do Ewangelii Mateusza). Potem jest narzeczeństwo i małżeństwo: „Po młodości przychodzi wiek dojrzały, związany z obowiązkami rodzinnymi: jest to czas szukania współmałżonka” (tamże). Przypomina on cele małżeństwa, ubogacając je - z odniesieniem do cnoty łagodności - bogatą gamą relacji osobowych. Dobrze przygotowani małżonkowie zagradzają w ten sposób drogę rozwodowi: wszystko dzieje się z radością i można wychowywać dzieci w cnocie. Gdy rodzi się pierwsze dziecko, jest ono „jak most; tych troje staje się jednym ciałem, gdyż dziecko łączy obie części” (Homilia 12, 5 do Listu do Kolosan); tych troje stanowi „jedną rodzinę, mały Kościół” (Homilia 20, 6 do Listu do Efezjan). Przepowiadanie Chryzostoma dokonywało się zazwyczaj podczas liturgii, w „miejscu”, w którym wspólnota buduje się Słowem i Eucharystią. Tutaj zgromadzona wspólnota wyraża jeden Kościół (Homilia 8, 7 do Listu do Rzymian), to samo słowo jest skierowane w każdym miejscu do wszystkich (Homilia 24, 2 do Pierwszego Listu do Koryntian), zaś komunia Eucharystyczna staje się skutecznym znakiem jedności (Homilia 32, 7 do Ewangelii Mateusza). Jego plan duszpasterski był włączony w życie Kościoła, w którym wierni świeccy przez fakt chrztu podejmują zadania kapłańskie, królewskie i prorockie. Do wierzącego laika mówi: „Również ciebie chrzest czyni królem, kapłanem i prorokiem” (Homilia 3, 5 do Drugiego Listu do Koryntian). Stąd też rodzi się fundamentalny obowiązek misyjny, gdyż każdy w jakiejś mierze jest odpowiedzialny za zbawienie innych: „Jest to zasada naszego życia społecznego (…) żeby nie interesować się tylko sobą” (Homilia 9, 2 do Księgi Rodzaju). Wszystko dokonuje się między dwoma biegunami, wielkim Kościołem oraz „małym Kościołem” - rodziną - we wzajemnych relacjach. Jak możecie zauważyć, Drodzy Bracia i Siostry, ta lekcja Chryzostoma o autentycznej obecności chrześcijańskiej wiernych świeckich w rodzinie oraz w społeczności pozostaje również dziś jak najbardziej aktualna. Módlmy się do Pana, aby uczynił nas wrażliwymi na nauczanie tego wielkiego Nauczyciela Wiary.