Obok krzyża Światowych Dni Młodzieży, od Niedzieli Palmowej 2003 r. pielgrzymuje ikona Matki Bożej „Salus Populi Romani” (Ocalenie Ludu Rzymskiego).

Oryginalny obraz Matki Bożej „Salus Populi Romani” znajduje się w Bazylice Santa Maria Maggiore w Rzymie.

Ocalenie Ludu Rzymskiego

Powstanie bazyliki wiąże się z ciekawym podaniem. Najświętsza Maryja Panna ukazała się we śnie papieżowi Liberiuszowi i patrycjuszowi Giovanniemu. Maryja poleciła im, aby w miejscu, gdzie latem spadnie śnieg, stanął kościół Jej poświęcony. W nocy z 4 na 5 sierpnia 352 r. Wzgórze Eskwilińskie pokryła warstwa śniegu. Papież wyznaczył wówczas to miejsce pod przyszłą świątynię. Papież Sykstus III (432-440), pragnąc uczcić zakończenie soboru w Efezie, na którym ogłoszono dogmat o Bożym Macierzyństwie Maryi („Theotokos”), postanowił gruntownie przebudować tę świątynię. W ciągu wieków bazylika, nazwana Maria Maggiore – Matki Bożej Większej – była rozbudowywana i ozdabiana.

Papież Sykstus IV (1471-1484) wybudował Kaplicę Sykstyńską w głębi prawej nawy bazyliki. To właśnie w tej kaplicy jest przechowywany Najświętszy Sakrament. Dziełem papieża Pawła V (1605-1621) jest usytuowana naprzeciw Kaplicy Sykstyńskiej wspaniała kaplica, nazywana Kaplicą Pawłową. To właśnie w niej znajduje się słynny obraz Matki Bożej „Salus Populi Romani”.

Tradycja podaje, że podczas straszliwej epidemii dżumy w Rzymie, w roku 590, papież Grzegorz Wielki niósł ten obraz w uroczystej procesji błagalnej, prosząc Pana Boga o ocalenie miasta. W pewnym momencie ujrzał na niebie pięknego anioła, który chował właśnie karzący miecz, będący znakiem Bożego gniewu. Kiedy ustąpiła zaraza, wówczas rozwinął się szczególny kult Matki Bożej czczonej w tym obrazie.

Ikona ta ma wyraźne cechy bizantyjskie, o czym świadczą umieszczone na niej litery greckie. W górnej części ikony znajdują się greckie litery MP i ΘY. Jest to skrót od słów „MHTHP ΘEOY” – „Matka Boga”.

Dziecię Jezus trzyma księgę Ewangelii, Maryja trzyma Dziecię na lewym ręku i obejmuje Je prawą. Ma na ręku pierścień, a na szyi bogaty naszyjnik z dużym, kosztownym krzyżem.

Z dziejów kultu

Cudowny obraz nosi nazwę „Salus Populi Romani” – Ocalenie Ludu Rzymskiego, istnieje bowiem powszechne przekonanie, że Matka Boża wielokrotnie uratowała Rzym. W czasach klęski, zarazy czy w czasach wojen noszono ten obraz po ulicach Rzymu, był bowiem dawny zwyczaj, że – na wzór Arki Przymierza – w czasach klęsk i niebezpieczeństw odbywały się procesje z obrazem.

Kult tej ikony, znanej także pod nazwą Matki Bożej Śnieżnej, znacznie rozszerzył się za pontyfikatu papieża Piusa V. Przed bitwą pod Lepanto – 7 października 1571 r. – papież ten zmobilizował Europę do modlitwy różańcowej, sam zaś prowadził procesje pokutne, podczas których noszono ten właśnie obraz.

Obraz Matki Bożej Większej stał się prototypem dla wielu innych obrazów Matki Bożej tak dalece, że mamy dzisiaj setki (w Polsce kilkadziesiąt) sanktuariów, w których znajdują się kopie tego obrazu. Wiele z nich doczekało się koronacji koronami papieskimi. Można powiedzieć, że jest to najczęściej spotykany na świecie obraz Maryi.

Jan Paweł II, ŚDM i ikona Maryi

Przed tym obrazem modlił się często Ojciec Święty Jan Paweł II. Na jego też polecenie, na początku jego pontyfikatu przed ikoną umieszczono lampkę oliwną, płonącą dzień i noc na znak ustawicznej pamięci serca.

W roku 2000 po raz pierwszy umieszczono kopię tego obrazu przy papieskim ołtarzu podczas jubileuszowego spotkania młodych na Tor Vergata. W orędziu na Światowy Dzień Młodzieży, przeżywany w 2003 r., Ojciec Święty Jan Paweł II napisał: „Wiedzcie jednak, że w trudnych chwilach, których nie brakuje w życiu każdego człowieka, nie jesteście sami: tak jak Janowi u stóp Krzyża, tak i wam Jezus daje swoją Matkę, aby pocieszała was swoją czułością (…). Drodzy młodzi, wy wiecie: chrześcijaństwo nie jest opinią i nie polega na próżnych słowach. Chrześcijaństwo to Chrystus! To Osoba, to Żyjący! Spotkać Jezusa, kochać Go i sprawić, by był kochany – oto chrześcijańskie powołanie. Maryja jest wam dana, by pomóc wam wejść w bardziej szczery i osobisty kontakt z Jezusem. Swoim przykładem Maryja uczy was utkwienia spojrzenia miłości w Nim, który ukochał nas jako pierwszy. Swoim wstawiennictwem formuje w was serce uczniów zdolnych słuchać Syna, który objawia autentyczne oblicze Ojca i prawdziwą godność człowieka”.

Niezwykle ważnym momentem było przekazanie ikony „Salus Populi Romani” młodzieży niemieckiej. Podczas spotkania z młodzieżą Rzymu i regionu Lacjum w czwartek przed Niedzielą Palmową, 10 kwietnia 2003 r., Ojciec Święty Jan Paweł II powiedział: „Przyjąć Maryję w swoim domu, do swojego życia jest przywilejem każdego wierzącego (…). Dlatego dziś chcę was powierzyć Maryi (…). Zawierzam was Maryi w chwili, gdy duchowo jesteście już w drodze na Światowy Dzień Młodzieży w Kolonii. Młodzież z Toronto przed chwilą przyniosła tu, na plac, krzyż Roku Świętego. Z Toronto do Kolonii, krzyż, który w najbliższą niedzielę – Niedzielę Palmową – przekaże swym przyjaciołom z Kolonii. Natomiast dwoje przedstawicieli młodzieży rzymskiej przyniosło pod krzyż ikonę Maryi, która czuwała nad «strażnikami poranka» w Tor Vergata podczas niezapomnianego Światowego Dnia Młodzieży 2000. Tor Vergata! Aby zawsze, także w sposób widzialny, było oczywiste, że Maryja jest przemożną Matką, która nas prowadzi do Chrystusa, pragnę, ażeby w najbliższą niedzielę młodzieży z Kolonii została przekazana razem z krzyżem również ta ikona Maryi i aby od tej pory wraz z krzyżem pielgrzymowała ona przez cały świat, przygotowując Dni Młodzieży” (Jan Paweł II, Przemówienie do młodzieży Rzymu i regionu Lacjum, 10 kwietnia 2003, „L’Osservatore Romano”, wyd. polskie, 6/2003, s. 28 nn.).

Oto Matka twoja

Od Niedzieli Palmowej 2003 r., na życzenie Ojca Świętego Jana Pawła II ikona Matki Bożej została dołączona do krzyża ŚDM, aby razem z nim wędrować poprzez kraje całego świata i przygotowywać kolejne Światowe Dni Młodzieży. W tym dniu, 13 kwietnia 2003 r., Jan Paweł II powiedział do młodzieży: „Delegacji przybyłej z Niemiec powierzam dziś również ikonę Maryi. Odtąd będzie ona wraz z krzyżem towarzyszyć Światowym Dniom Młodzieży. Oto Matka twoja! Będzie ona znakiem macierzyńskiej obecności Maryi wśród młodych, wezwanych, tak jak apostoł Jan, do przyjęcia Jej w swoim życiu”. Do młodzieży polskiej Ojciec Święty powiedział wówczas: „Pozdrawiam również młodzież polską. Niech Krzyż Chrystusa będzie dla was drogowskazem w życiu, w trudnych czasem wyborach życiowych, a Matka Najświętsza wzorem pięknej miłości. «Oto Matka twoja»” (Jan Paweł II, Niedziela Palmowa, 13 kwietnia 2003 r., Rozważanie przed błogosławieństwem, „L’Osservatore Romano”, wyd. polskie, 6/2003, s. 31-32).

Obraz Matki Bożej, umieszczony obok pielgrzymującego krzyża, przypomina nam słowa Chrystusa wypowiedziane z krzyża: „Synu, oto Matka twoja” (J 19, 27). Przypomina także postawę św. Jana: „I od tej godziny uczeń wziął Ją do siebie” (tamże). Zachęca nas do spełnienia wielkiego życzenia Matki Bożej wyrażonego w Kanie Galilejskiej: „Zróbcie wszystko, cokolwiek wam powie” (J 2,5).