Ziemia trzech religii i jednego Boga (1)

Kończący się Rok Wiary jest szczególną okazją do odnalezienia drogi wiary, aby „ukazać coraz wyraźniej radość i odnowiony entuzjazm spotkania z Chrystusem” (Benedykt XVI, „Porta fidei”). Oczekiwanym owocem tego czasu jest jeszcze pełniejsze przyjęcie w naszym życiu treści wyrażonych w Credo. Wyznanie wiary jest nie tylko streszczeniem Biblii i osobistą modlitwą, ale ma być programem życia. Jak wiadomo, w starożytności zabraniano zapisywania tekstu Credo na papierze lub kamieniu. Wolno go było wypisywać tylko w sercu i codziennie go sobie przypominać.

Szczególnym doświadczeniem tego, w Kogo i Komu wierzymy, jest wędrówka po Ziemi Świętej – ziemskiej Ojczyźnie Jezusa. Drogą tą przeszło już wielu chrześcijan. Pod przewodnictwem biskupa Piotra Skuchy, z udziałem ks. Michała Bordy, ks. Michała Gogula i moim, przeszliśmy i my. W październikowym czasie modlitwy różańcowej odprawialiśmy Różaniec naszej wiary stąpając po miejscach wyrażających tajemnicę życia i śmierci Jezusa i Matki Bożej.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Zwiastowanie

Reklama

W mieście usytuowanym w Galilei dominującą świątynią jest okazałe Sanktuarium Zwiastowania, składające się z górnego i dolnego kościoła. Przedmiotem pielgrzymki jest przede wszystkim krypta Zwiastowania, gdzie pod głównym ołtarzem widnieje napis: „Verbum Caro hic factum est” (Tu Słowo stało się Ciałem). Znajduje się ona na miejscu, w którym stał dom rodzinny Najświętszej Maryi Panny. Obok świątyni usytuowany jest kościół św. Józefa Żywiciela. Tradycja przekazuje, że w tym miejscu stał dom św. Józefa. Dziś miejsce to kryje w sobie relikty starszych budowli. Tego dnia Mszę św. sprawowaliśmy wspominając w liturgii bł. Jana Pawła II. Wymownym znakiem jego obecności był użyty podczas Eucharystii ornat i mitra z czasu nawiedzenia przez niego Nazaretu.

Nawiedzenie

Ein Kerim to malowniczo położona miejscowość na przedmieściach Jerozolimy. Tradycja opowiada o życiu Elżbiety i Zachariasza, miejscu urodzenia Jana Chrzciciela i uchronienia go przed Herodem. Znakiem tego jest świątynia stojąca na miejscu pierwszego kościoła z V wieku wraz z grotą narodzenia św. Jana Chrzciciela i wymownym napisem: „Hic praecursor Domini natus est” (Tutaj narodził się poprzednik Pana). Wokół niej na otaczającym to miejsce murze znajdują się tablice w różnych językach z modlitwą Benedictus. Drugim kościołem związanym z nawiedzeniem Elżbiety przez Maryję jest kościół na południowym wzgórzu. W jego krypcie znajduje się wyeksponowany kamień, za którym Elżbieta schowała Jana przed Herodem w czasie rzezi niewiniątek. Na zewnątrz jest polski akcent w postaci tablic w różnych językach z Magnifikat, których inicjatorem w 1954 r. był franciszkanin o. Aureliusz Borkowski.

Narodzenie

Reklama

W odległości 10 km na południe od Jerozolimy znajduje się Betlejem. Wybudowana na miejscu narodzenia Chrystusa bizantyjska bazylika pochodzi z VI wieku. Jej wystrój został nieco zmieniony przez Krzyżowców. Wymownym reliktem przeszłości są mozaiki z IV wieku pod posadzką, i z XII wieku umieszczone na ścianach świątyni oraz widoczna przebudowa wejścia, w konsekwencji której zachował się niewielki otwór. Bazylika Narodzenia obecnie znajduje się pod troskliwą opieką trzech rytów chrześcijańskich: łacińskiego, grecko-prawosławnego i ormiańsko-ortodoksyjnego. Niecodziennym doświadczeniem było dotknięcie miejsca narodzenia, gdzie od 1717 r. znajduje się srebrna gwiazda z łacińskim napisem: „Hic de Virgine Maria Jesus Christus natus est” (Tutaj narodził się Jezus Chrystus z Maryi Dziewicy). Warto było czekać ponad godzinę, by ucałować to jakże ważne miejsce naszej wiary. W pobliżu warto było zobaczyć Pole Pasterzy, z którego rozciągają się piękne widoki na całą okolicę.

Ofiarowanie w świątyni

Pierwszą świątynię z Arką Pana wzniósł Salomon ok. 960 przed Chrystusem, drugą Herod Wielki pod koniec I wieku przed Chrystusem. Została ona zburzona w czasie żydowskiego powstania w 70 r. po Chrystusie. Od VII wieku plac świątyni stał się świętym miejscem dla Muzułmanów, bo tutaj miał zostać przeniesiony Mahomet i stąd miał wstąpić do nieba. Szczególnym zaś miejscem, najważniejszym dla Żydów, jest Mur Zachodni, czyli Ściana Płaczu. Jest to fragment muru otaczającego plac świątyni, gdzie obecnie zanosi się modlitwy, recytując psalmy i wsuwając karteczki z modlitwami między szczeliny kamiennych głazów. Niecodziennym doświadczeniem jest widok mnóstwa kiwających się i zawodzących w modlitwie Żydów.

Pielgrzymka trwa, nawet gdy się wróci do swoich domów i zajęć. Nawiedzenie tych miejsc to coś wyjątkowego. – To szczególne doświadczenie. Sama obecność na ziemi trzech religii i jednego Boga zweryfikowała całe moje życie. Jechałem z pragnieniem zobaczenia tego, o czym wiedziałem z teorii, a wróciłem naładowany wewnętrznym poczuciem sensu wiary. Spotkałem Jezusa – tłumaczy jeden z uczestników, Tomasz Paszczyński.

Urodził się około 349 r. w Antiochii w Syrii (dzisiaj Antakya na południu Turcji), tam też podejmował posługę kapłańską przez około 11 lat, aż do 397 r., gdy został mianowany biskupem Konstantynopola. W stolicy cesarstwa pełnił posługę biskupią do czasu dwóch wygnań, które nastąpiły krótko po sobie - między 403 a 407 r. Dzisiaj ograniczymy się do spojrzenia na lata antiocheńskie Chryzostoma. W młodym wieku stracił ojca i żył z matką Antuzą, która przekazała mu niezwykłą wrażliwość ludzką oraz głęboką wiarę chrześcijańską. Odbył niższe oraz wyższe studia, uwieńczone kursami filozofii oraz retoryki. Jako mistrza miał Libaniusza, poganina, najsłynniejszego retora tego czasu. W jego szkole Jan stał się wielkim mówcą późnej starożytności greckiej. Ochrzczony w 368 r. i przygotowany do życia kościelnego przez biskupa Melecjusza, przez niego też został ustanowiony lektorem w 371 r. Ten fakt oznaczał oficjalne przystąpienie Chryzostoma do kursu eklezjalnego. Uczęszczał w latach 367-372 do swego rodzaju seminarium w Antiochii, razem z grupą młodych. Niektórzy z nich zostali później biskupami, pod kierownictwem słynnego egzegety Diodora z Tarsu, który wprowadzał Jana w egzegezę historyczno-literacką, charakterystyczną dla tradycji antiocheńskiej. Później udał się wraz z eremitami na pobliską górę Sylpio. Przebywał tam przez kolejne dwa lata, przeżyte samotnie w grocie pod przewodnictwem pewnego „starszego”. W tym okresie poświęcił się całkowicie medytacji „praw Chrystusa”, Ewangelii, a zwłaszcza Listów św. Pawła. Gdy zachorował, nie mógł się leczyć sam i musiał powrócić do wspólnoty chrześcijańskiej w Antiochii (por. Palladiusz, „Życie”, 5). Pan - wyjaśnia jego biograf - interweniował przez chorobę we właściwym momencie, aby pozwolić Janowi iść za swoim prawdziwym powołaniem. W rzeczywistości, napisze on sam, postawiony wobec alternatywy wyboru między trudnościami rządzenia Kościołem a spokojem życia monastycznego, tysiąckroć wolałby służbę duszpasterską (por. „O kapłaństwie”, 6, 7), gdyż do tego właśnie Chryzostom czuł się powołany. I tutaj nastąpił decydujący przełom w historii jego powołania: został pasterzem dusz w pełnym wymiarze! Zażyłość ze Słowem Bożym, pielęgnowana podczas lat życia eremickiego, spowodowała dojrzewanie w nim silnej konieczności przepowiadania Ewangelii, dawania innym tego, co sam otrzymał podczas lat medytacji. Ideał misyjny ukierunkował go, płonącą duszę, na troskę pasterską. Między 378 a 379 r. powrócił do miasta. Został diakonem w 381 r., zaś kapłanem - w 386 r.; stał się słynnym mówcą w kościołach swego miasta. Wygłaszał homilie przeciwko arianom, następnie homilie na wspomnienie męczenników antiocheńskich oraz na najważniejsze święta liturgiczne. Mamy tutaj do czynienia z wielkim nauczaniem wiary w Chrystusa, również w świetle Jego świętych. Rok 387 był „rokiem heroicznym” dla Jana, czasem tzw. przewracania posągów. Lud obalił posągi cesarza, na znak protestu przeciwko podwyższeniu podatków. W owych dniach Wielkiego Postu, jak i wielkiej goryczy z powodu ogromnych kar ze strony cesarza, wygłosił on 22 gorące „Homilie o posągach”, ukierunkowane na pokutę i nawrócenie. Potem przyszedł okres spokojnej pracy pasterskiej (387-397). Chryzostom należy do Ojców najbardziej twórczych: dotarło do nas jego 17 traktatów, ponad 700 autentycznych homilii, komentarze do Ewangelii Mateusza i Listów Pawłowych (Listy do Rzymian, Koryntian, Efezjan i Hebrajczyków) oraz 241 listów. Nie uprawiał teologii spekulatywnej, ale przekazywał tradycyjną i pewną naukę Kościoła w czasach sporów teologicznych, spowodowanych przede wszystkim przez arianizm, czyli zaprzeczenie boskości Chrystusa. Jest też ważnym świadkiem rozwoju dogmatycznego, osiągniętego przez Kościół w IV-V wieku. Jego teologia jest wyłącznie duszpasterska, towarzyszy jej nieustanna troska o współbrzmienie między myśleniem wyrażonym słowami a przeżyciem egzystencjalnym. Jest to przewodnia myśl wspaniałych katechez, przez które przygotowywał katechumenów na przyjęcie chrztu. Tuż przed śmiercią napisał, że wartość człowieka leży w „dokładnym poznaniu prawdziwej doktryny oraz w uczciwości życia” („List z wygnania”). Te sprawy, poznanie prawdy i uczciwość życia, muszą iść razem: poznanie musi się przekładać na życie. Każda jego mowa była zawsze ukierunkowana na rozwijanie w wierzących wysiłku umysłowego, autentycznego myślenia, celem zrozumienia i wprowadzenia w praktykę wymagań moralnych i duchowych wiary. Jan Chryzostom troszczył się, aby służyć swoimi pismami integralnemu rozwojowi osoby, w wymiarach fizycznym, intelektualnym i religijnym. Różne fazy wzrostu są porównane do licznych mórz ogromnego oceanu: „Pierwszym z tych mórz jest dzieciństwo” (Homilia 81, 5 o Ewangelii Mateusza). Rzeczywiście, „właśnie w tym pierwszym okresie objawiają się skłonności do wad albo do cnoty”. Dlatego też prawo Boże powinno być już od początku wyciśnięte na duszy, „jak na woskowej tabliczce” (Homilia 3, 1 do Ewangelii Jana): w istocie jest to wiek najważniejszy. Musimy brać pod uwagę, jak ważne jest, aby w tym pierwszym etapie życia człowiek posiadł naprawdę te wielkie ukierunkowania, które dają właściwą perspektywę życiu. Dlatego też Chryzostom zaleca: „Już od najwcześniejszego wieku uzbrajajcie dzieci bronią duchową i uczcie je czynić ręką znak krzyża na czole” (Homilia 12, 7 do Pierwszego Listu do Koryntian). Później przychodzi okres dziecięcy oraz młodość: „Po okresie niemowlęcym przychodzi morze okresu dziecięcego, gdzie wieją gwałtowne wichury (…), rośnie w nas bowiem pożądliwość…” (Homilia 81, 5 do Ewangelii Mateusza). Potem jest narzeczeństwo i małżeństwo: „Po młodości przychodzi wiek dojrzały, związany z obowiązkami rodzinnymi: jest to czas szukania współmałżonka” (tamże). Przypomina on cele małżeństwa, ubogacając je - z odniesieniem do cnoty łagodności - bogatą gamą relacji osobowych. Dobrze przygotowani małżonkowie zagradzają w ten sposób drogę rozwodowi: wszystko dzieje się z radością i można wychowywać dzieci w cnocie. Gdy rodzi się pierwsze dziecko, jest ono „jak most; tych troje staje się jednym ciałem, gdyż dziecko łączy obie części” (Homilia 12, 5 do Listu do Kolosan); tych troje stanowi „jedną rodzinę, mały Kościół” (Homilia 20, 6 do Listu do Efezjan). Przepowiadanie Chryzostoma dokonywało się zazwyczaj podczas liturgii, w „miejscu”, w którym wspólnota buduje się Słowem i Eucharystią. Tutaj zgromadzona wspólnota wyraża jeden Kościół (Homilia 8, 7 do Listu do Rzymian), to samo słowo jest skierowane w każdym miejscu do wszystkich (Homilia 24, 2 do Pierwszego Listu do Koryntian), zaś komunia Eucharystyczna staje się skutecznym znakiem jedności (Homilia 32, 7 do Ewangelii Mateusza). Jego plan duszpasterski był włączony w życie Kościoła, w którym wierni świeccy przez fakt chrztu podejmują zadania kapłańskie, królewskie i prorockie. Do wierzącego laika mówi: „Również ciebie chrzest czyni królem, kapłanem i prorokiem” (Homilia 3, 5 do Drugiego Listu do Koryntian). Stąd też rodzi się fundamentalny obowiązek misyjny, gdyż każdy w jakiejś mierze jest odpowiedzialny za zbawienie innych: „Jest to zasada naszego życia społecznego (…) żeby nie interesować się tylko sobą” (Homilia 9, 2 do Księgi Rodzaju). Wszystko dokonuje się między dwoma biegunami, wielkim Kościołem oraz „małym Kościołem” - rodziną - we wzajemnych relacjach. Jak możecie zauważyć, Drodzy Bracia i Siostry, ta lekcja Chryzostoma o autentycznej obecności chrześcijańskiej wiernych świeckich w rodzinie oraz w społeczności pozostaje również dziś jak najbardziej aktualna. Módlmy się do Pana, aby uczynił nas wrażliwymi na nauczanie tego wielkiego Nauczyciela Wiary.